Kadłub, st. 4 (gm. Miękinia), motte

Przynależność administracyjna

Obecna: Kadłub, gm. Miękinia, pow. średzki, woj. dolnośląskie; stan. nr 4, AZP 12/78-25

Przynależność historyczna: księstwo wrocławskie

Lokalizacja

Na naturalnym wzniesieniu otoczonym mokradłami, ok. 1,5 km na N od wsi Kadłub, w lesie, po lewej stronie drogi z Miękini do Przedmościa. Obiekt identyfikowany z zaginionym folwarkiem Garten.

Wybór źródeł do dziejów miejscowości i dóbr ziemskich:

• 1346 – Tyczko von Borschnitz zapisał żonie jako oprawę wszystkie swoje dobra we wsi Gartenn (RF, I, 159)
• 1358 – Henryk de Boronowicz sprzedał Konradowi von Luchow folwark Gartin w dystrykcie średzkim (Rś, IV, nr 134)
• 1429 – Piotr Schellendorf von Garten (APWr., Rep. 9, nr 211)
• 1449 – Henryk Luchow vom Garten właściciel majątku Kadłub (AAWr., DL, sygn. D 16)
• 1450 – Henryk vom Garten (APWr., Rep. 1b, nr 437a)
• 1452 – Hentyk Runge von Garten (RF, II, 1001)
• 1457 – Henryk Strelin z Zaboru Małego sprzedał Henrykowi Rymbabie i Gabrielowi Tschammerdorfowi dwie łąki położone przy majątku Garten (RF, I, 159)
• 1465 – córka Piotra Kreiselwitza sprzedała jego bratu Jerzemu swoje działy w Garten i Kadłubie (RF, I, 159)
• 1470 – Jerzy Kreiselwitz sprzedał braciom Mikołajowi, Henrykowi i Jerzemu Rymbabom wszystkie dobra i działy w Garten i Kadłubie (Rheinbaben-Warmbrun 1898, s. 151, 243)
• 1482 – bracia Mikołaj i Jerzy Rymbabowie zawarli układ dotyczący przejęcia dóbr po śmierci jednego z nich (RF, I, 159)
• 1509 – Mikołaj Rymbaba vom Garten (Rheinbaben-Warmbrun 1898, s. 159, 244)
• 15… – w kościele w Źródłach nagrobek Jana Rymbaby, pana na Kadłubie i Garten, urodzonego 1509 r. (Rheinbaben-Warmbrun 1898, drzewo genealogiczne)

Opis obiektu

Dwuczłonowe założenie obronno-rezydencjonalne składa się z głównego członu w formie kopca. Ten kopiec ma kształt czworoboku o wymiarach u podstawy około 28 x 30 metrów, u góry 14,5 x 16 metrów i wysokości do 3 metrów. Nasyp otoczony jest systemem obronnym, który składa się z podwójnej fosy i wałów. Fosa wewnętrzna ma szerokość około 7-9 metrów, a zewnętrzna 5-9 metrów. Wał wewnętrzny, w najlepiej zachowanych odcinkach, ma szerokość 12,5 metra, natomiast wał zewnętrzny 8-9 metrów.

Od północy do głównego członu przylega czworoboczne plateau o wymiarach 50 x 55 metrów. Jest ono otoczone fosą o szerokości 3-4 metrów i wałem zewnętrznym. W części wschodniej wał otaczający podzamcze jest słabo czytelny, co może odzwierciedlać stan pierwotny. Natomiast od strony zachodniej i północnej jego szerokość dochodzi do 10 metrów, po czym przechodzi on w groblę wiodącą w kierunku północno-wschodnim. Na zewnątrz północno-zachodniego narożnika wału czytelne są relikty drugiej zewnętrznej fosy o szerokości 7-9 metrów.

Prowadzone badania archeologiczne wykazały, że z najstarszą fazą założenia identyfikować należy piaszczystą warstwę o maksymalnej miąższości nieco ponad 1 metr, usypaną na drewnianym podkładzie. W wykopie numer III/2006, założonym w obrębie fosy, odsłonięto podnóże kopca. Wzmocniono je rodzajem suchego muru oporowego wykonanego z kamieni polnych, łączonych gliną, zachowanym do wysokości 1,3 metra.

Najwięcej danych odnośnie sposobu zagospodarowania plateau kopca uzyskano z wykopu I/2007, zlokalizowanego w jego wschodniej części. Odsłonięto tu fragment suchego muru zbudowanego z otoczaków, łączonych gliną. Mur miał zarys prostokąta o długości 10 metrów (szerokość nieznana) i był interpretowany jako podmurówka pod budowlę o konstrukcji szkieletowej. We wnętrzu obiektu odsłonięto niewielki fragment posadzki wykonany z płyt kamiennych, nieco starszy niż podmurówka oraz współczesne jej ślady po drewnianych legarach podłogi. Kamienne ściany od zewnątrz obsypano piaskiem z gliną.

W XVII wieku na plateau stożka wzniesiono bliżej nieokreślony budynek. Po nim zachowała się kwadratowa w planie piwniczka murowana z cegły, łączonej zaprawą wapienną. Badania przeprowadzone na zachodnim odcinku wału (wykop I/2006) wykazały, że pierwotnie miał on formę niewysokiego nasypu o trapezowatym przekroju. Z czasem podwyższono go o warstwę piasku przemieszanego z gliną, pozyskaną zapewne w trakcie pogłębiania fosy. Tak usypany wał zabezpieczono glinianym płaszczem. Analogiczny przekrój wału stwierdzono w obrębie wykopu założonego na jego południowym odcinku.

Podczas prac wykopaliskowych pozyskano liczne zabytki ruchome, w tym fragmenty ceramiki naczyniowej. Wśród nich były kremowe miseczki malowane czerwoną farbą, naczynia szkliwione, przęśliki, kafle piecowe zdobione motywami roślinnymi (winnej latorośli) i heraldycznymi. Odkryto również przedstawienie rycerza na koniu, kafle garnkowate i miskowate, fragment szklanego pucharka fletowego, gwoździe, haki, brązowe prostokątne ażurowe okucie pasa, przewleczkę troku zbroi, grot bełtu, gotycki klucz oraz grosz praski Wacława IV. Materiały te datowano na XIV/XV-XVI wiek i XVII wiek.

Ilustracje

Dokumentacja w ramach projektu „Od grodu do zamku“

Wzmianki konkretnie o tym obiekcie

Informator Konserwatora Zabytków Archeologicznych 1965, s. 69-70; Kaletyn 1967, s. 241; Pawłowski 1978, s. 251; Kokosza 1990, poz. 38; Prus 1994, s. 273; Czerniak, Marek, Piekalski 2005; Marek, Piekalski 2005; Czerniak, Marek 2005, s. 253-259; Marek 2006; Marek 2008; Nowakowski 2017, s. 320-321

@techreport{Czerniak2005,

title = {Grodzisko sto\.{z}kowate w Kad\lubie (stan. 4/12) gm. Mi\k{e}kinia. Wyniki bada\'{n} z roku 2004},

author = {K. Czerniak and L. Marek and J. Piekalski},

year  = {2005},

date = {2005-01-01},

address = {Wroc\law},

institution = {WUOZ we Wroc\lawiu},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@article{Czerniak2005SSA,

title = {Z bada\'{n} na p\'{o}\'{z}no\'{s}redniowiecznym grodzisku sto\.{z}kowatym w Kad\lubie, pow. \'{S}roda \'{S}l\k{a}ska},

author = {K. Czerniak and L. Marek},

year  = {2005},

date = {2005-01-01},

journal = {\'{S}l\k{a}skie Sprawozdania Archeologiczne},

volume = {47},

pages = {253-259},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@booklet{IKZA_informator_1965,

title = {Informator Konserwatora Zabytk\'{o}w Archeologicznych},

year  = {1965},

date = {1965-01-01},

urldate = {1965-01-01},

pages = {59-60},

month = {01},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {booklet}

}

@article{Kaletyn1967,

title = {Sprawozdanie z dzia\lalno\'{s}ci konserwatora zabytk\'{o}w archeologicznych na terenie woj. wroc\lawskiego w 1965 roku},

author = {T. Kaletyn},

year  = {1967},

date = {1967-01-01},

urldate = {1967-01-01},

journal = {Silesia Antiqua},

volume = {9},

pages = {232-245},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@article{Kokosza1990,

title = {Archiwalia archeologiczne z by\lego powiatu \'{S}roda \'{S}l\k{a}ska},

author = {Janusz Kokosza},

year  = {1990},

date = {1990-01-01},

urldate = {1990-01-01},

journal = {Silesia Antiqua},

volume = {32},

pages = {269\textendash301},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@techreport{Marek2005,

title = {Grodzisko sto\.{z}kowate w Kad\lubie (stan. 4/12) gm. Mi\k{e}kinia. Wyniki bada\'{n} z roku 2005},

author = {L. Marek and J. Piekalski},

year  = {2005},

date = {2005-01-01},

address = {Wroc\law},

institution = {WUOZ we Wroc\lawiu},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@techreport{Marek2006,

title = {Grodzisko sto\.{z}kowate w Kad\lubie (stan. 4/12) gm. Mi\k{e}kinia. Wyniki bada\'{n} w roku 2006},

author = {L. Marek},

year  = {2006},

date = {2006-01-01},

address = {Wroc\law},

institution = {WUOZ we Wroc\lawiu},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@techreport{Marek2008,

title = {Grodzisko sto\.{z}kowate w Kad\lubie (stan. 4/12) gm. Mi\k{e}kinia. Wyniki bada\'{n} z roku 2007},

author = {L. Marek},

year  = {2008},

date = {2008-01-01},

address = {Wroc\law},

institution = {WUOZ we Wroc\lawiu},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@book{Nowakowski2017,

title = {\'{S}l\k{a}skie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne},

author = {Dominik Nowakowski},

year  = {2017},

date = {2017-01-01},

urldate = {2017-01-01},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@phdthesis{pawlowski_grody_1978,

title = {Grody sto\.{z}kowate, ostros\lupowe i wie\.{z}e mieszkalno-obronne na \'{S}l\k{a}sku w \'{s}redniowieczu},

author = {A. Paw\lowski},

year  = {1978},

date = {1978-01-01},

urldate = {1978-01-01},

pages = {199-200},

school = {KHASiT Politechniki Wroc\lawskiej},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {phdthesis}

}

@techreport{prus_katalog_1994,

title = {Katalog stanowisk archeologicznych wojew\'{o}dztwa wroc\lawskiego (stanowiska opublikowane, cz. I)},

author = {O. Prus},

year  = {1994},

date = {1994-01-01},

urldate = {1994-01-01},

address = {Wroc\law},

note = {maszynopis w Archiwum Naukowy Muzeum Archeologicznego we Wroc\lawiu},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@book{Rheinbaben1898,

title = {Familienbuch der von Rheinbaben, Bd. I},

author = {K. von Rheinbaben-Warmbrun},

year  = {1898},

date = {1898-01-01},

address = {M\"{u}nchen},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@collection{βRF,

title = {RF = Repertorium Frobenianum (Repertorium Investiturarum in Praediis Ducatus Vratislaviensis, quae in Libris eiusdem Cancellariae continentur), t. 1-4},

note = {APWr., Akta miasta Wroc\lawia, sygn. C 24/I\textendashIV},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{βR\'{S}l_4,

title = {R\'{S}l IV = Regesty \'{s}l\k{a}skie. T. IV, 1358-1359},

editor = {Wac\law Korta},

year  = {1992},

date = {1992-01-01},

urldate = {1992-01-01},

address = {Wroc\law-Warszawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}