Chwalimierz (gm. Środa Śląska), motte

Średniowieczny obiekt niezachowany. Na mapie Urmeβtischblatt z 1831 r. widoczna prostokątna budowla murowana otoczona fosą, z mostem (groblą) od strony E. W końcu XIX w. na jej miejscu zbudowano nowy, murowany budynek zarządcy folwarku, do 1945 r. określany jako pałac myśliwski.

Lokalizacjawoj. dolnośląskie, pow. średzki, gm. Środa Śląska
Współrzędne51.1416667 N, 16.5944444 E
Obszar AZP79-24
Chronologiapełne średniowieczepóźne średniowiecze
AutorzyDominik Nowakowski
Data udostępnienia21.09.2023
Chwalimierz mapa
CHWALIMIERZ, fragment mapy Messtischblatt z lokalizacją obiektu (oprac. D. Nowakowski, Katalog Zamków i Dworów Obronnych Śląska [https://zamki.pwr.edu.pl/]. Licencja: CC BY-NC 4.0 [https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/])

Jak cytować?

Nowakowski Dominik. Chwalimierz (gm. Środa Śląska), motte, Katalog Zamków i Dworów Obronnych Śląska [https://zamki.pwr.edu.pl/chwalimierz-gm-sroda-slaska-motte/]. Licencja: CC BY-NC 4.0 [https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/]. Data dostępu: 25.03.2025.

Zdjęcia, ryciny, ilustracje, plany, przekroje, etc. – jak w podpisach

Opis

Przynależność administracyjna

Obecna: Chwalimierz (Frankenthal, Kr. Neumarkt, MBl. 2825), gm. Środa Śląska, pow. średzki, woj. dolnośląskie; stan. bez. nr. AZP

Przynależność historyczna: księstwo wrocławskie

Lokalizacja

Na terasie Średzkiej Wody, w centralnej części wsi, na W od zabudowań dawnego folwarku.

Wybór źródeł do dziejów miejscowości i dóbr ziemskich:

  • 1294 – Hugolt von Vrankental (LuBS, II, 7; SUb, VI, nr 144)
  • 1336 – Piotr Pilaw z Chwalimierza (RS 5703)
  • 1338 – sołtys Jan z Chwalimierza (RS 6041)
  • 1339 – dobra we wsi, w tym folwark posiadał Jana Pilaw (RS 6224)
  • 1355 – Bernard Aulock sprzedał Małgorzacie, żonie Buszkona de Wederow, folwark Chwalimierz (RŚl, III, nr 154; RF, I, 127)
  • 1360 – Franciszek Sommerfeld sprzedał Małgorzacie, wdowie po Buszkonie de Wederow, 33 łany we wsi i inne dobra (RF, I, 127)
  • 1363 – Werner Aulock zapisał żonie Małgorzacie jako oprawę folwark i dwór (curia) we wsi (RF, I, 130)
  • 1388 – Małgorzata Aulock wraz z dziećmi sprzedała Besowi Aulockowi folwark w Chwalimierzu (RF, I, 127, 130)
  • 1391 – dobra Besa Aulocka (RF, I, 130)
  • 1405 – Mikołaj Müchelsdorf sprzedał Mikołajowi Aulockowi folwark z 2 łanami (RF, I, 130)
  • 1405 – Marcin Foyt posiadał folwark z siedzibą (gesesse), które wcześniej należały do Besa Aulocka (RF, I, 130)
  • 1425 – Agnieszka Foytin ze Środy Śląskiej zrezygnowała na rzecz innych mieszczanek i ich opiekunów z folwarku z siedzibą (gesesse) (RF, I, 130)
  • 1425 – podatek z dóbr we wsi płacił Ulryk Luckau (KPW, nr 169)
  • 1456 – Daniel Dompnig sprzedał Ulrykowi Luckauowi wszystkie swoje prawa we wsi (RF, I, 131)
  • 1458-1471 – Konrad Luckau z Chwalimierza (APWr., Dok. m. Wrocławia, nr 4134; Rep. 132a, Dep. m. Środy Śl. nr 57)
  • 1492 – Jan Dompnig sprzedał Mikołajowi Luckauowi wszystkie swoje prawa do folwarków we wsi (RF, I, 131).

Opis obiektu

Średniowieczny obiekt w Chwalimierzu nie zachował się do naszych czasów. Na mapie Urmeβtischblatt z 1831 r. widoczna prostokątna budowla murowana otoczona fosą, z mostem (groblą) od strony E. W końcu XIX w. na jej miejscu zbudowano nowy, murowany budynek zarządcy folwarku, do 1945 r. określany jako pałac myśliwski.

Bliżej nieokreślona siedziba rycerska z końca XIII-XV w.

Ilustracje

Meßtischblatt

Chwalimierz mapa
CHWALIMIERZ, fragment mapy Messtischblatt z lokalizacją obiektu (oprac. D. Nowakowski, Katalog Zamków i Dworów Obronnych Śląska [https://zamki.pwr.edu.pl/]. Licencja: CC BY-SA 4.0 [https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/])

Literatura

Appelt H; Bek-Koreń A; Dobrzyniecki A; Kaczmarek-Löw K; Kołaczkiewicz E; Lipińska A; Oszczanowski P; Seidel-Grzesińska A; Wisłocki M; Wyrzykowska M

KZS VI/14 = Powiat Środa Śląska. Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom IV, województwo wrocławskie, zeszyt 5 Book

Warszawa, 2014.

BibTeX

Grünhagen C; Wutke K (Ed.)

CDS XVIII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1316-1326, Bd. XVIII Collection

Breslau, 1898, (używany również skrót 'RS' lub 'RS V').

BibTeX

Wutke K; Randt E; Bellée H (Ed.)

CDS XXIX = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte 1334-1337, Bd. XXIX Collection

Breslau, 1923, (używany również skrót 'RS').

BibTeX

Grünhagen C; Markgraf H (Ed.)

LuB 2 = Lehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen Fürstenthümer im Mittelalter. Bd. 2 Collection

Leipzig, 1883, ( alternatywne skróty: LuBS, LBuS).

BibTeX

Appelt H; Menzel J; Irgang W (Ed.)

SUb VI = Schlesisches Urkundenbuch. Tom VI: 1291-1300 Collection

Köln, 1998.

BibTeX

Korta W

Nieznana księga podatkowa księstwa wrocławskiego z 1425 r. Journal Article

In: Sobótka, vol. 8, pp. 223–256, 1953, (skrót KPW).

BibTeX

RF = Repertorium Frobenianum (Repertorium Investiturarum in Praediis Ducatus Vratislaviensis, quae in Libris eiusdem Cancellariae continentur), t. 1-4 Collection

0000, (APWr., Akta miasta Wrocławia, sygn. C 24/I–IV).

BibTeX

Korta W (Ed.)

RŚl III = Regesty śląskie. T. III, 1355-1357 Collection

Wrocław, 1990.

BibTeX

Lokalizacja