Ciechów, st. 2 (gm. Środa Śląska), motte

Relikty średniowiecznego folwarku w Ciechowie, którego głównym elementem jest nasyp na planie koła o średnicy ok. 18 m, u góry 12 m, otoczony fosą o szerokości ok. 4-5 m i słabo czytelnym wałem zewnętrznym. Kopiec zlokalizowany jest w SW narożniku prostokątnego plateau o wymiarach ok. 65 x 80 m otoczonego fosą o szerokości ok. 2-3 m. Podczas badań powierzchniowych na plateau kopca pozyskano kilka ułamków ceramiki późnośredniowiecznej.

Lokalizacjawoj. dolnośląskie, pow. średzki, gm. Środa Śląska
Współrzędne51.1188889 N, 16.5861111 E
Obszar AZP79-24
Chronologiapełne średniowieczepóźne średniowiecze
AutorzyDominik Nowakowski
Data udostępnienia21.09.2023
CIECHÓW, cieniowany model reliefu otoczenia stanowiska
CIECHÓW, cieniowany model reliefu otoczenia stanowiska (oprac. M. Legut-Pintal, P. Rajski, Katalog Zamków i Dworów Obronnych Śląska [https://zamki.pwr.edu.pl/]. Licencja: CC BY-NC 4.0 [https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/])

Jak cytować?

Nowakowski Dominik. Ciechów (gm. Środa Śląska), motte, Katalog Zamków i Dworów Obronnych Śląska [https://zamki.pwr.edu.pl/ciechow-st-2-gm-sroda-slaska-motte/]. Licencja: CC BY-NC 4.0 [https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/]. Data dostępu: 25.03.2025.

Zdjęcia, ryciny, ilustracje, plany, przekroje, etc. – jak w podpisach

Opis

Przynależność administracyjna

Obecna: Chwalimierz (Frankenthal, Kr. Neumarkt, MBl. 2825), gm. Środa Śląska, pow. średzki, woj. dolnośląskie; stan. bez. nr. AZP

Przynależność historyczna: księstwo wrocławskie

Lokalizacja

Obiekt położony na płaskim i lekko podmokłym terenie, w lesie ok. 2,5 km na S od wsi. W ewidencji konserwatorskiej obiekt funkcjonuje jako stanowisko w Ciechowie, w starszej literaturze i archiwaliach także jako grodzisko w Chwalimierzu. Na mapach archiwalnych opisany jako das neue Schloss. Obiekt identyfikowany z zaginionym folwarkiem Katzenschinder. Najpewniej folwark powstał z inicjatywy mieszczanina wrocławskiego Konrada Reichenbacha, który w 1332 występował z przydomkiem Kaczinschinder i wraz z Bertoldem, synem Mikołaja von Zindel, sprzedał opatowi klasztoru św. Wincentego młyn na Odrze, w 1339 r. poświadczony jako Katzenschindermühle. Potomkami Konrada byli wzmiankowani w trzecim i czwartym dziesięcioleciu XIV w. Piotr (kanonik klasztoru św. Wincentego), Godinus, Adolf i Konrad Katzenschinder (RS 5145, 6144, 6227, 6441, 6514, 6520, 6654, 6977; Goliński 2006, s. 42).

Wybór źródeł do dziejów miejscowości i dóbr ziemskich:

  • 1337 – mieszczanin Mikołaj z Nysy zapisał wrocławskiemu klasztorowi NMP 6 małdratów jęczmienia z 4-łanowego folwarku Parvum Buchwald, który wcześniej mieszczanin Konrad Reichenbach przekazał Henrykowi Keule i jego następcom w zamian za wspomniany roczny czynsz wysokości 6 małdratów jęczmienia (RS 5880)
  • 1340 – Tyczko, sołtys wsi Buchwald, przekazał żonie Małgorzacie położone we wsi 4-łanowe allodium zw. Caczinshinder ze zwodzonym mostem [cum ponte fortalicii, qui vulgo czogebrucke nuncupatur] (RS 6514; RF, I, 69a)
  • 1353 – wzmiankowany 4-łanowy folwark Kaczinschinder (RWN, s. 93)
  • 1370 – bracia Mikołaj i Piotr Wendelerowie ze Środy Śląskiej sprzedali Hankonowi Valin folwark w Buczkach (RF, I, 69a)
  • 1381 – Werner von Aulock sprzedał Mikołajowi Zweibrodtowi ½ folwarku w Buczkach wraz z lasem formalnie należącym do drugiej połowy folwarku (RF, I, 70b)
  • 1382 – Marcin, Paweł i Jan von Katzenschinder sprzedali braciom Andrzejowi, Stefanowi i Ottonowi von Logau swój majątek Katzenschinder (RF, I, 70b)
  • 1389 – Andrzej Runge de Kaczinschinder (CDS, IV, s. 204)
  • 1416 – wzmiankowane grunty położone koło wsi Katzenschinder i Cesarzowice (RF, I, 70b)
  • 1433 – Barbara Kreidelwitz sprzedała Gabrielowi Zamberdorfowi folwark w Katzenschinder i wieś Cesarzowice (RF, I, 71a)
  • 1466 – Melchior von Nebelschütz wraz z innymi [consorten] sprzedał Konradowi Luchow i Mikołajowi Dornschnabel swoje dziedzictwo i prawa do dóbr Katzenschinder i Cesarzowice (RF, I, 71a).

Opis obiektu

Relikty średniowiecznego folwarku, którego głównym elementem jest nasyp na planie koła o średnicy ok. 18 m, u góry 12 m, otoczony fosą o szerokości ok. 4-5 m i słabo czytelnym wałem zewnętrznym. Kopiec zlokalizowany jest w SW narożniku prostokątnego plateau o wymiarach ok. 65 x 80 m otoczonego fosą o szerokości ok. 2-3 m. Z ziemi wydobytej z kopania rowu usypano wzdłuż niego po obu stronach niskie wały. Od strony E przylega do niego drugi również prostokątny człon o wymiarach ok. 25 x 70 m, otoczony analogicznym rowem. Podczas badań powierzchniowych na plateau kopca pozyskano kilka ułamków ceramiki późnośredniowiecznej.

Ilustracje

Mapa

CIECHÓW, fragment mapy Meßtischblatt z lokalizacją obiektu.
CIECHÓW, fragment mapy Meßtischblatt z lokalizacją obiektu

Zdjęcia

Dokumentacja w ramach projektu „Od grodu do zamku“

Literatura

Antoniewicz W; Wartołowska Z

Mapa grodzisk w Polsce Journal Article

In: Wrocław, pp. 29, 1964.

BibTeX

Goliński M

Środa Śląska w średniowieczu Book Chapter

In: Środa Śląska dzieje miasta wina i skarbów, pp. 33–85, 1978.

BibTeX

Hellmich M

Schlesische Wehranlagen Journal Article

In: Altschlesien, vol. 3, pp. 40–41, 1930.

BibTeX

Nowakowski D

W sprawie identyfikacji zaginionych średniowiecznych wsi i folwarków na Śląsku z perspektywy badań nad obiektami typu motte Book Chapter

In: Adamska, D.; Chrzan, K.; Pankiewicz, A. (Ed.): Cum gratia et amicitia. Studia z dziejów osadnictwa dedykowane Pani Profesor Marcie Młynarskiej-Kaletynowej z okazji 65-lecia działalności naukowej, pp. 226-229, Wrocław, 2017.

BibTeX

Nowakowski D

Śląskie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne Book

2017.

BibTeX

Pawłowski A

Grody stożkowate, ostrosłupowe i wieże mieszkalno-obronne na Śląsku w średniowieczu PhD Thesis

KHASiT Politechniki Wrocławskiej, 1978.

BibTeX

Oelsner T

Schlesische Provinzialblätter. Neue Folge Journal Article

In: vol. 4, 1865.

BibTeX

Oelsner T

Schlesische Provinzialblätter. Neue Folge Journal Article

In: vol. 6, 1867.

BibTeX

Meitzen A (Ed.)

CDS IV = Codex Diplomaticus Silesiae, Urkunden Schlesischer Dörfer, zur Geschichte der ländlichen Verhältnisse und der Flureintheilung insbesondere, Bd. IV Conference

Breslau, 1863.

BibTeX

Grünhagen C (Ed.)

CDS VII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte, Bd. VII Collection

Breslau, 1903.

BibTeX

Grünhagen C; Wutke K (Ed.)

CDS XVIII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1316-1326, Bd. XVIII Collection

Breslau, 1898, (używany również skrót 'RS' lub 'RS V').

BibTeX

Grünhagen C; Wutke K (Ed.)

CDS XXII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1327-1333, Bd. XXII Collection

Breslau, 1903, (używany również skrót 'RS').

BibTeX

Stenzel G A (Ed.)

RWN = Registrum villarum, allodiarum et jurium ducatus Wratislaviensis et districtus Nampslaviensis Journal Article

In: Übersicht der Arbeiten und Veränderungen der Schlesischen Gesellschaft für Vaterländische Kultur im Jahre 1842, pp. 60-141, 1843.

BibTeX

Lokalizacja