Głogów, Zamek Książąt Głogowskich

Przynależność administracyjna i toponomastyka

Obecna: Głogów (niem. Glogau) gm. loco, pow. loco, woj. dolnośląskie

Przynależność historyczna: księstwo głogowskie

Kontekst przestrzenny, rozplanowanie, stan zachowania obiektu

Na wysokim brzegu Odry, w północno-zachodnim narożniku miasta lokacyjnego.

Wybór źródeł do dziejów miejscowości i obiektu

• 1251 – palatyn Sulisław (SUb, III, nr 20)
• 1251 – podstoli Bronisław (SUb, III, nr 20)
• 1251 – podkomorzy Marcin (SUb, III, nr 20)
• 1251-1257 – sędzia dworski komes Włodzimierz (SUb, III, nr 20, 226)
• 1251-1258 – kasztelan Teodoryk (SUb, III, nr 25, 166, 260, 462, 567)
• 1253 – wzmiankowane civitas Glogouia (SUb, III, nr 103)
• 1253 – stolnik Krystyn (SUb, III, nr 103, 567)
• 1253 – komornik Piotr (SUb, III, nr 103)
• 1257-1265 – palatyn komes Piotr (SUb, III, nr 226, 304, 359, 462, 467, 504)
• 1259 – kasztelan Sulisław (SUb, III, nr 299, 304)
• 1259 – klucznik Andrzej (SUb, III, nr 280)
• 1259 – komornik Włodzimierz (SUb, III, nr 304)
• 1259-1260 – sędzia dworski Zbylut (SUb, III, nr 299, 304, 323)
• 1260-1261 – kasztelan Gebhard (SUb, III, nr 324, 359)
• 1261 – cześnik Lutobor (SUb, III, nr 359)
• 1263 – komornik Marcin (SUb, III, nr 434)
• 1263-1273 – kasztelan Piotr (SUb, III, nr 462, 467; IV, nr 141, 142, 194, 197)
• 1264 – cześnik Teodoryk (SUb, III, nr 467)
• 1266 – podkomorzy Mikołaj (SUb, III, nr 547)
• 1271 – podstoli Bronisław (SUb, IV, nr 141, 142)
• 1271-1273 – palatyn Teodoryk (SUb, IV, nr 141, 142, 194)
• 1271-1273 – sędzia dworski Ociesław (SUb, IV, nr 141, 142, 161, 194)
• 1273 – marszałek komes Mroczko (SUb, IV, nr 194)
• 1276 – landwójt (SUb, IV, nr 291)
• 1281 – palatyn Gebhard de Grabe (SUb, IV, 402)
• 1281-1292 – kasztelan Teodoryk (SUb, IV, nr 402; VI, nr 9, 10, 17, 38, 55, 76, 461)
• 1289 – sędzia dworski Jeszko (SUb, V, nr 424, 438)
• 1295-1296 – marszałek Marcin (SUb, VI, nr 197, 244)
• 1296 – wzmiankowany zamek (castrum) (SUb, VI, nr 272)
• 1298 – sędzia dworski Bartłomiej z Domaszczyna (SUb, VI, nr 367)
• 1298 – sędzia dworski Wolfram (SUb, VI, nr 333)
• 1301 – sędzia dworski Szymon (RS 2666)
• 1306 – klucznik Mleczko (RS 2892)
• 1307 – stolnik Albrecht von Borna (RS 2925)
• 1309-1326 – burgrabia Mikołaj (RS 3064; LuBS., I, s. 128)
• 1310 – marszałek Piotr Pannewitz (RS 3130)
• 1313-1314 – marszałek Konrad Hako (RS 3386, 3389)
• 1314 – sędzia dworski Krystian Saar (RS 3413)
• 1324 – klucznik Tomasz (RS 4362)
• 1325 – Henryk z Górzyna starosta i sędzia dworski (KDW, II, nr 1048)
• 1325-1331 – Henryk z Górzyna jako sędzia dworski i starosta (RS 5019; KDW, II, nr 1048)
• 1328 – sędzia dworski Konrad Schmalzbach (RS 4742)
• 1331 – Jan ścinawski sprzedał swoje prawa do Głogowa Janowi Luksemburskiemu (LuBS, I, s. 134-135)
• 1331 – Bolko II świdnicko-jaworski jako opiekun swojej siostry Konstancji, wdowy po Przemku głogowskim, potwierdził przywileje miasta Głogów oraz prawo opiniowania przez radę miejską starostów względnie kasztelanów zamków (castrum) w Głogowie i Tarnowie (w Burg (LuBS, I, s, 133; CDS, XXVIII, s. 19)
• 1332 – starosta Hinczko Duba (RS 5156)
• 1334 – starosta Wolfram Pannewitz (RS 5296)
• 1336 – starosta Andrzej (RS 5591, 5592)
• 1336 – wzmiankowany sąd dworski i polski (RS 5753)
• 1337 – Henryk jaworski nabył w dożywocie od Jana Luksemburskiego Głogów, w zamian za dobra na Łużycach (LuBS, I, s. 141)
• 1337 – Henryk jaworski przyrzekł Janowi Luksemburskiemu, że wszystkie zamki (castra), miasteczka i fortalicje w ziemi głogowskiej będą otwarte dla wojsk czeskich (LuBS, I, s. 144)
• 1337-1338 – starosta Piotr Drosin (RS 5878, 5946, 6163)
• 1339 – Jan Luksemburski mianował Bolesława legnickiego i jego synów Wacława i Ludwika zarządcami Głogowa i przekazał im miasto z zamkiem (castrum) oraz majątek Przedmoście (LuBS, I, s. 154-155)
• 1344 – Jan Luksemburski zhołdował Henryka V z połowy księstwa głogowskiego (LuBS, I, s. 165)
• 1360 – podział miasta i księstwa na część książęcą i cesarską, kwartał zamkowy (burg firteil) pozostał w części cesarskiej (LuBS, I, s. 173)
• 1361 – część cesarska Głogowa przekazana została Bolkowi II świdnickiemu (LuBS., I, s. 179)
• 1366 – starosta Henryk de Busk (Landbuch I, nr 38, 68)
• 1378 – podział księstwa głogowskiego, Głogów przejmuje Henryk VII (LuBS., I, s. 192-193)
• 1384 – Wacław Luksemburski nadał księciu cieszyńskiemu cesarską część Głogowa wraz z zamkiem (Burg) (CDS, XXVIII, s. 35)
• 1388-1395 – starosta Saschke (CDS, XXVIII, s. 38-40)
• 1400 – Henryk Dohna starosta Głogowa i Góry (Kd, IX, 7a)
• 1405 – sędzia dworski Mikołaj Sczartag (CDS, XXVIII, s. 46)
• 1414-1415 – Piotr Lockau starosta i sędzia polski (CDS, XXXII, s. 47)
• 1418-1420 – starosta Jan Liedlau (CDS, XXVIII, s. 56, 57, 58)
• 1418-1420 – wzmiankowany urząd krawca dworskiego (CDS, XXVIII, s. 56, 58)
• 1422-1428 – Mikołaj Niczschke sędzia dworski i polski (CDS, XXVIII, s. 61, 71)
• 1423 – starosta Mikołaj Eyke (CDS, XXVIII, s. 63)
• 1424 – marszałek Wawrzyniec Saschke (CDS, XXVIII, s. 7)
• 1433 – Piotr Szafranic starosta Głogowa i Góry (Kd, IX, 273)
• 1429 – starosta Mikołaj Pithfass (CDS, XXVIII, s. 58, 71)
• 1436 – starosta Wawrzyniec Saschke (CDS, XXVIII, s. 7, 77, 251)
• 1440 – Burglehn (CDS, XXVIII, s. 82)
• 1443 – Schloss (CDS, XXVIII, s. 86)
• 1444-1447 – sędzia dworski Franciszek Cluge (CDS, XXVIII, s. 3, 88)
• 1447 – Burggasse (CDS, XXVIII, s. 91)
• 1448-1460 – starosta Konrad Tschambor (CDS, XXVIII, s. 3, 93, 97, 102, 105)
• 1450 – sędzia dworski Michał Zittaw sędzia dworski i polski (CDS, XXVIII, s. 95)
• 1453 – kaplica zamkowa p.w. Wszystkich Świętych (CDS, XXXI, s. 24)
• 1456 – krawiec dworski Piotr (CDS, XXVIII, s. 101)
• 1458 – sędzia dworski Otto Pannewitz (CDS, XXVIII, s. 103)
• 1461 – Burgkgasse (CDS, XXVIII, s. 107)
• 1461-1465 – Mikołaj Smed sędzia dworski i polski (CDS, XXIVI, s. 109; XXVIII, s. 259; Kd, IX, 569)
• 1468-1472 – starosta Bernhard Grzimke (CDS, XXVIII, s. 114, 115, 117)
• 1471 – wzmiankowany urząd sędziego dworskiego (CDS, XXIV, s. 54)
• 1478 – zamek (slos) należał do księżnej Małgorzaty cieszyńskiej (LuBS, I, s. 223);
• 1480 – zamek (castrum) przez miesiąc oblegał i zdobył Jan II żagański; podczas walk w trakcie których użyto bombard zniszczono położone od strony miasta podzamcze, a obrońcy spalili prowadzące do zamku mosty (Annales, s. 40-42)
• 1482-1487 – starosta Ernest Tschammer (CDS, XXIV, s. 62, 78, 79; XXVIII, s. 245, 250)
• 1484 – marszałek Mikołaj Liedlau (CDS, XXVIII, s. 93)
• 1488-1489 – Urban Holenberger starosta ziemski (CDS, XXIV, s. 107; XXVIII, s. 249)
• 1489-1499 – Schlosse (CDS, XXVIII, s. 264-265)
• 1491 – Władysław Jagiellończyk przekazał księstwo Janowi Olbrachtowi (LuBS, I, s. 39-47)
• 1492-1498 – starosta Jan Polack (CDS, XXIV, s. 21, 53, 62, 79, 80, 107, 119; XXVIII, s. 267; Kd, IX, 816, 823, 860)
• 1499 – Władysław Jagiellończyk przekazał księstwo Zygmuntowi Jagiellończykowi (LuBS, I, s. 250-251)
• 1499 – starosta Dionizy Zahradeck (CDS, XXVIII, s. 265)
• 1499-1500 – Kasper Flewter sędzia dworski i polski (CDS, XXVIII, s. 265)
• 1508 – Zygmunt Jagiellończyk przekazał księstwo głogowskie Władysławowi Jagiellończykowi, który wcielił je do korony czeskiej (LuBS, I, s. 255-256)
• 1511-1519 – starosta Jakub Salza (CDS, XXIV, s. 82, 83, 99, 100, 108, 197; XXXI, s. 4, 44, 45)
• 1518 – Bernhard Dreisigmark sędzia dworski i polski (CDS, XXVIII, s. 259)

Opis obiektu

Najstarsze elementy zamku to cylindryczna wieża, zlokalizowana w południowo-zachodnim narożniku dziedzińca, oraz dolny fragment ściany wschodniej skrzydła zachodniego. Wieża, pierwotnie wolnostojąca, zachowała w układzie cegieł wątek wendyjski. Jej średnica u podstawy wynosi 8,9 m, a grubość muru 2,75 m. Nieznana jest jej pierwotna wysokość. Wejście do wieży znajdowało się na poziomie drugiego piętra, z otworem w części wschodniej lub, obecnie całkowicie zamurowanym, skierowanym na północny wschód.

Odkryty fragment muru ściany wschodniej skrzydła zachodniego prawdopodobnie jest częścią nieukończonej budowli, na co wskazują strzępia muru zachowane poniżej terenu, pod łękiem wjazdu. W drugiej fazie budowlanej zamku, datowanej na przełom XIII i XIV wieku, wzniesiono mur obwodowy, którego grubość w części wschodniej i południowej wynosiła 2,4 m. W narożnikach północno-wschodnim i południowo-wschodnim zbudowano dwa budynki o wymiarach odpowiednio 8 x 12,5 m oraz 7,5 x 12 m. Północno-zachodni narożnik zajmował trzeci budynek o wymiarach 7 x 20,5 m.

Wjazd do zamku prawdopodobnie znajdował się w miejscu obecnej bramy skrzydła wschodniego, co potwierdza gotycki mur po prawej stronie (patrząc od dziedzińca). Zarys pomieszczeń na parterze pokrywa się z rzutami zachowanych piwnic. W narożniku północno-wschodnim znajduje się dwukondygnacyjna piwnica o wymiarach 7,2 x 12 m, której górne pomieszczenie ma sklepienie kolebkowe. Piwnica ta połączona jest otworem z małym, sklepionym kolebą prostokątnym pomieszczeniem o wymiarach 2 x 7,8 m. Ściana dzieląca piwnicę od pomieszczenia pierwotnie miała dwie wnęki sklepione odcinkowo.

Piwnica w narożniku południowo-wschodnim ma wymiary 6,6 x 11,3 m, a w narożniku północno-zachodnim – 5,3 x 19,5 m. W drugiej fazie budowy zamku stwierdzono gotycki wątek murów, zbliżone wymiary cegieł oraz wypukłe spoinowanie. Prawdopodobnie również z drugą fazą budowy wiąże się odkryta w południowym skrzydle zamku studnia, której ściany do głębokości 11 m od poziomu gruntu zbudowano z cegły palcówki układanej bez zaprawy (klinowate kształtki). Niżej odkryto wieniec drewnianych belek, na którym oparto konstrukcję ceglaną.

Gotycki zamek, związany z murami miejskimi, z trzech stron otoczony był fosą, a od północy naturalnym elementem obronnym był wysoki brzeg Odry. W odległości około 80 m na południe od muru obwodowego zamku odkryto relikty drugiej fosy, widocznej na planie miasta z połowy XVII wieku, oraz pozostałości konstrukcji wałowej, biegnącej równolegle do murów zamku. Być może budynki w narożnikach północno-wschodnim i południowo-wschodnim stanowiły jedną bryłę, przekrytą podwójnym dachem z centralnie umieszczonym przejazdem, jak ukazuje widok zamku z 1635 roku.

Według Kozaczewskiego, w związku z budową wieży majdan podwyższono o około 2 m, wykorzystując ziemię pochodzącą z kopania fos. Obiekt wielokrotnie przebudowywano, między innymi pod rządami Zygmunta Jagiellończyka, nadając mu nowe elementy stylowe. W 1631 roku zamek został włączony w obręb umocnień twierdzy, jednak gruntownym przebudowom poddano go dopiero po zniszczeniach wojny trzydziestoletniej.

Chronologia

Najstarsze elementy zamku (wieża i fragment muru) z połowy XIII w.; zamek regularny z trzema budynkami ustawionymi wzdłuż muru obwodowego z XIII/XIV w.

Ilustracje

Wzmianki konkretnie o tym obiekcie

Lucae 1689, s. 1003; Müller 1837, s. 241-250; Ruhland 1840, s. 103-115; Lutsch 1891, s. 39-40; Guerquin 1957, s. 46-47; Lukas 1961; Sieber 1962, s. 106-108; Przybyłowicz, Głąbówna 1965; Pilch, K. Pilch 1962, s. 42-43; Sieber 1971, s. 173-174; Kutzner 1970, s. 167-168, 204; Kowalski 1974, s. 312; Kowalski 1976, s. 78; Weczerka 1977, s. 127-131; Pilch 1978, s. 61-62; Grundmann 1982, s. 28-29; Guerquin 1984, s. 150; Włodarczyk 1988; Kozaczewski 1973, s. 26, przyp. 39-41; Dymytryczyn 1997, s. 5-27; Kajzer, Kołodziejski, Salm 2001, s. 177-179; Chorowska 2002, s. 203-204; Chorowska 2003, s. 74-75; Nowakowski 2008, s. 131, 335-341

@book{chorowska_2003,

title = {Rezydencje \'{s}redniowieczne na \'{S}l\k{a}sku. Zamki, pa\lace, wie\.{z}e mieszkalne},

author = {Ma\lgorzata Chorowska},

year  = {2003},

date = {2003-01-01},

urldate = {2003-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@inbook{chorowska2002,

title = {Zamek jako rezydencja ksi\k{a}\.{z}\k{e}ca na Dolnym \'{S}l\k{a}sku w XIII wieku na tle zachodnioeuropejskim},

author = {M. Chorowska},

editor = {M. Antoniewicz},

year  = {2002},

date = {2002-01-01},

booktitle = {Zamki i przestrze\'{n} spo\leczna w Europie \'{S}rodkowej i Wschodniej},

pages = {182-208},

address = {Warszawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {inbook}

}

@inbook{dymytryczyn1997,

title = {Zamek w G\logowie},

author = {J. Dymytryczyn},

editor = {L. Lenarczyk},

year  = {1997},

date = {1997-01-01},

booktitle = {Zamek w G\logowie, 30 lat g\logowskiego Muzeum},

pages = {5-27},

address = {G\log\'{o}w},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {inbook}

}

@book{grundmann_burgen_1982,

title = {Burgen, Schl\"{o}sser und Gutsh\"{a}user in Schlesien, Bd. 1. Die mittelalterlichen Burgruinen und Wohnt\"{u}rme},

author = {G\"{u}nther Grundmann},

year  = {1982},

date = {1982-01-01},

urldate = {1982-01-01},

volume = {1},

address = {Frankfurt am Main},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{guerquin_1957,

title = {Zamki \'{s}l\k{a}skie},

author = {Bohdan Guerquin},

year  = {1957},

date = {1957-01-01},

urldate = {1957-01-01},

address = {Warszawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{guerquin_1984,

title = {Zamki w Polsce},

author = {Bohdan Guerquin},

year  = {1984},

date = {1984-01-01},

urldate = {1984-01-01},

address = {Warszawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{hsieber1971,

title = {Schl\"{o}sser in Schlesien},

author = {H. Sieber},

year  = {1971},

date = {1971-01-01},

address = {Frankfurt am Main},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{kajzer_kolodziejczyk_salm_2001,

title = {Leksykon zamk\'{o}w w Polsce},

author = {J. Kajzer and S. Ko\lodziejczyk and J. Salm},

year  = {2001},

date = {2001-01-01},

urldate = {2001-01-01},

address = {Warszawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{kowalski_zabytki_1976,

title = {Zabytki \'{S}rodkowego Nadodrza. Katalog architektury i urbanistyki},

author = {S. Kowalski},

year  = {1976},

date = {1976-01-01},

urldate = {1976-01-01},

pages = {35-36},

address = {Zielona G\'{o}ra},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@article{kowalski1974,

title = {Prace konserwatorskie, wojew\'{o}dztwo zielonog\'{o}rskie (1963-1973)},

author = {S. Kowalski},

year  = {1974},

date = {1974-01-01},

urldate = {1974-01-01},

journal = {Ochrona Zabytk\'{o}w},

volume = {27},

number = {4},

issue = {107},

pages = {310-332},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@article{kozaczewski1973,

title = {G\log\'{o}w \textendash miasto \'{s}redniowieczne},

author = {T. Kozaczewski},

year  = {1973},

date = {1973-01-01},

journal = {Kwartalnik Architektury i Urbanistyki},

volume = {18},

number = {1},

pages = {3-34},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@inbook{kutzner1970,

title = {G\log\'{o}w},

author = {M. Kutzner},

editor = {Z. Kaczmarczyk and A. W\k{e}dzki},

year  = {1970},

date = {1970-01-01},

urldate = {1970-01-01},

booktitle = {Studia nad pocz\k{a}tkami i rozplanowaniem miast nad \'{s}rodkow\k{a} Odr\k{a} i doln\k{a} Wart\k{a} (wojew\'{o}dztwo zielonog\'{o}rskie), t. II},

address = {Zielona G\'{o}ra},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {inbook}

}

@book{Lucae1689,

title = {Schlesiens curieuse Denckw\"{u}rdigkeiten oder vollkommmene Chronika von Ober- und Nieder-Schlesien […]},

author = {F. Lucae},

year  = {1689},

date = {1689-01-01},

urldate = {1689-01-01},

address = {Franckfurt am M\"{a}yn},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@techreport{lukas1961,

title = {Zamek w G\logowie, woj. zielonog\'{o}rskie},

author = {E. Lukas},

year  = {1961},

date = {1961-01-01},

urldate = {1961-01-01},

institution = {WUOZ Legnica},

note = {maszynopis w archiwum Wojew\'{o}dzkiego Urz\k{e}du Ochrony Zabytk\'{o}w, delegatura w Legnicy},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@book{Lutsch1891,

title = {Verzeichnis der Kunstdenkm\"{a}ler der Provinz Schlesien: Bd. III, Die Kunstdenkm\"{a}ler des Regierungsbezirk Liegnitz},

author = {H. Lutsch},

year  = {1891},

date = {1891-01-01},

urldate = {1891-01-01},

address = {Breslau},

note = {Bor\'{o}w Polski, s. 70-71;},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{Muller1837,

title = {Vaterl\"{a}ndische Bilder, in einer Geschichte und Beschreibung der alten Burgfesten und Ritterschl\"{o}sser Schlesiens},

author = {K. A. M\"{u}ller},

year  = {1837},

date = {1837-01-01},

urldate = {1837-01-01},

address = {Glogau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{nowakowski_siedziby_2008,

title = {Siedziby ksi\k{a}\.{z}\k{e}ce i rycerskie ksi\k{e}stwa g\logowskiego w \'{s}redniowieczu},

author = {D. Nowakowski},

year  = {2008},

date = {2008-01-01},

urldate = {2008-01-01},

pages = {424-431},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{pilch1962,

title = {Zabytki Dolnego \'{S}l\k{a}ska},

author = {J. Pilch and K. Pilch},

year  = {1962},

date = {1962-01-01},

urldate = {1962-01-01},

address = {Wroc\law-Warszawa-Krak\'{o}w},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{Pilch1978,

title = {Zabytki architektury Dolnego \'{S}l\k{a}ska},

author = {J. Pilch},

year  = {1978},

date = {1978-01-01},

urldate = {1978-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@techreport{przybylowicz1965,

title = {Badania architektoniczne na zamku w G\logowie},

author = {G. Przyby\lowicz and E. G\l\k{a}b\'{o}wna},

year  = {1965},

date = {1965-01-01},

institution = {WUOZ Legnica},

note = {maszynopis w archiwum Wojew\'{o}dzkiego Urz\k{e}du Ochrony Zabytk\'{o}w, delegatura w Legnicy},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@article{ruhland1840,

title = {Das K\"{o}nigliche Schloβ in Glogau. Eine kritisch= historische Darstellung},

author = {E. Ruhland},

year  = {1840},

date = {1840-01-01},

journal = {Schlesische Provinzial=Bl\"{a}tter},

volume = {112},

pages = {103-115},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@book{Sieber1962,

title = {Burgen und Schlosser in Schlesien},

author = {H. Sieber},

year  = {1962},

date = {1962-01-01},

urldate = {1962-01-01},

address = {Frankfurt a/Main},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@collection{\ssCDS16,

title = {CDS XVI = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte, Bd. XVI: 1301-1315 (nr 2616-3542)},

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke

},

year  = {1892},

date = {1892-01-01},

urldate = {1892-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\' lub \'RSIV\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS18,

title = {CDS XVIII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte, Bd. XVIII: 1316-1326 (nr 3542-4599) },

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke},

year  = {1898},

date = {1898-01-01},

urldate = {1898-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\' lub \'RS V\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS22,

title = {CDS XXII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte, Bd. XXII: 1327-1333 (nr 4600-5278) },

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke},

year  = {1903},

date = {1903-01-01},

urldate = {1903-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS28,

title = {CDS XXVIII = Codex Diplomaticus Silesiae, Die Inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. Kreis und Stadt Glogau, Bd. XXVIII},

author = {Konrad Wutke},

year  = {1915},

date = {1915-01-01},

urldate = {1915-01-01},

address = {Breslau},

note = {Inv. Glog. },

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS29,

title = {CDS XXIX = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte, Bd. XXIX: 1334-1337 (nr 5279-6020)},

editor = {Konrad Wutke and Erich Randt and Hans Bell\'{e}e},

year  = {1923},

date = {1923-01-01},

urldate = {1923-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS31,

title = {CDS XXXI = Codex Diplomaticus Silesiae, Die Inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. Kreis Sprottau, Bd. XXXI},

author = {Erich Gaber},

editor = {Erich Gaber},

year  = {1925},

date = {1925-01-01},

urldate = {1925-01-01},

address = {Breslau},

note = {Inv. Sprot. },

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\sskd09_1998,

title = {Kd IX = Katalog dokument\'{o}w przechowywanych w archiwach pa\'{n}stwowych Dolnego \'{S}l\k{a}ska. T. 9 (1401-1500)},

editor = {Ro\'{s}cis\law \.{Z}erelik},

year  = {1998},

date = {1998-01-01},

urldate = {1998-01-01},

volume = {IX},

publisher = {Uniwersytet Wroc\lawski},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssLandbuch01,

title = {LANDBUCH I = Landbuch ksi\k{e}stw \'{s}widnickiego i jaworskiego, tom I: 1366-1376},

author = {I LANDBUCH},

editor = {T. Jurek},

year  = {2000},

date = {2000-01-01},

urldate = {2000-01-01},

address = {Pozna\'{n}},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssLuB,

title = {LuB 2 = Lehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen F\"{u}rstenth\"{u}mer im Mittelalter. Bd. 2},

author = {C. Gr\"{u}nhagen and H. Markgraf},

editor = {C. Gr\"{u}nhagen and H. Markgraf},

year  = {1883},

date = {1883-01-01},

urldate = {1883-01-01},

booktitle = {Th. Leipzig},

volume = {II},

address = {Leipzig},

note = { alternatywne skr\'{o}ty: LuBS, LBuS},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\sssrs10_annales_1887,

title = {SRS X = Scriptores Rerum Silesiacarum, t. X: Annales Glogovienses bis zum Jahre 1493 nebst urkundlichen Beilagen},

editor = {H. Markgraf},

year  = {1887},

date = {1887-01-01},

urldate = {1887-01-01},

booktitle = {Scriptores rerum Silesiacarum, Bd. 10},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany skr\'{o}t r\'{o}wnie\.{z} \'Annales…\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssSub03,

title = {SUb III = Schlesisches Urkundenbuch. Bd. III: 1251-1266},

author = {III SUB},

year  = {1984},

date = {1984-01-01},

urldate = {1984-01-01},

address = {K\"{o}ln},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssSub05,

title = {SUb V = Schlesisches Urkundenbuch. Bd. V: 1282-1290},

author = {V SUB},

editor = {H. Appelt and J. Menzel and W. Irgang},

year  = {1993},

date = {1993-01-01},

urldate = {1993-01-01},

address = {K\"{o}ln-Weimar-Wien},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssSub06,

title = {SUb VI = Schlesisches Urkundenbuch. Bd. VI: 1291-1300},

author = {VI SUB},

editor = {H. Appelt and J. Menzel and W. Irgang},

year  = {1998},

date = {1998-01-01},

urldate = {1998-01-01},

address = {K\"{o}ln},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssSub06b,

title = {SUb IV = Schlesisches Urkundenbuch. Bd. IV: 1267-1281},

author = {IV SUB},

editor = {W. Irgang},

year  = {1988},

date = {1988-01-01},

urldate = {1988-01-01},

address = {K\"{o}ln-Weimar-Wien},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@book{Weczerka1977,

title = {Handbuch der Historischen St\"{a}tten \textendash Schlesien},

author = {H. Weczerka},

year  = {1977},

date = {1977-01-01},

urldate = {1977-01-01},

address = {Stuttgart},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{wlodarczyk1988,

title = {Zamek w G\logowie},

author = {U. W\lodarczyk},

year  = {1988},

date = {1988-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@bachelorthesis{β24CDS,

title = {CDS XXIV = Codex Diplomaticus Silesiae, Die Inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. Die Kreise Gr\"{u}nberg und Freistadt, Bd. XXIV},

editor = {Konrad Wutke},

year  = {1908},

date = {1908-01-01},

urldate = {1908-01-01},

key = {Inv. Gr\"{u}nb},

note = {Inv. Gr\"{u}nb.},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {bachelorthesis}

}

@collection{βKDW_2,

title = {KDW II = Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. T. II},

editor = {I. Zakrzewski},

year  = {1878},

date = {1878-01-01},

urldate = {1878-01-01},

address = {Pozna\'{n}},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}