Prusice I, dwór (nieistniejący)

Przynależność administracyjna i toponomastyka

Obecna: Prusice (niem. Prausnitz), gm. Prusice, pow. trzebnicki, woj. dolnośląskie

Przynależność historyczna: księstwo wrocławskie, księstwo głogowskie, księstwo oleśnickie

Lokalizacja

W obrębie murów miejskich, we wschodniej części miasta.

Wybór źródeł do dziejów miasta i obiektu

• 1253 – wzmiankowane forum Prusicz (SUb, III, nr 565, falsyfikat)
• 1287-1306 – Gebhard z Prusic (SUb, V, nr 362, 400; VI, nr 272, 294; RS 2892)
• 1288 – Jagna, Ewa i Sara, córki komesa Zbyluta, przekazały należny im dział w Prusicach swoim braciom Gebhardowi i Janowi (SUb, V, nr 400; LuBS, II, s. 3)
• 1288-1315 – Jan z Prusic (SUb, V, nr 400; VI, nr 294; RS 3535)
• 1296 – Henryk III głogowski sprzedał dziedzicznemu panu Prusic Gebhardowi połowę miasteczka z parcelą (Gehöft) i sadem, którą to część książę otrzymał w wyniku zamiany dokonanej z bratem Gebharda Janem (SUb, VI, nr 272; LuBS, II, s. 8-9)
• 1317 – Bolesław oleśnicki potwierdził Henrykowi Bibersteinowi posiadanie na zasadzie zastawu miasta Prusice (LuBS, II, s. 9-10; RS 3658)
• 1322 – miasto jako zastaw należało do Henryka VI wrocławskiego (Haeusler 1883, s. 346)
• 1326 – Hoyger von Prittwitz jako opiekun Elżbiety, córki Ingrama ze Żmigrodu i jej majątku, na który składała się trzecia część miasta Prusice (LuBS, II, s. 15-16; RS 4598)
• 1329 – Jan Luksemburski obiecał Konradowi I oleśnickiemu zwrot miast, które ten wcześniej przekazał Henrykowi VI wrocławskiemu lub wypłatę odszkodowania (LuBS, II, s. 21-22; RS 4846)
• 1334 – Berta wdowa po Gebhardzie z Prusic zawarła z Henrykiem Bibersteinem w imieniu swoim i dzieci układ w sprawie dóbr w Prusicach (LuBS, II, s. 22-23; RS 5396)
• 1336 – Agnieszka, córka Jana dziedzicznego pana Prusic syna Gebharda, sprzedała Henrykowi Bibersteinowi swój dział w miasteczku i wszystkie należące do niego dobra (RS 5577)
• 1340 – Persiwal von Prittwitz wraz z żoną i córką zgłaszał pretensje odnośnie praw do miasteczka (LuBS, II, s. 28; RS 7405)
• 1343-1345 – Henryk Biberstein z Prusic (LuBS, I, s. 324; II, s. 29; RŚl, I, nr 46, 157)
• 1368 – Henryk Biberstein sprzedał Konradowi II oleśnickiemu należącą do niego połowę miasta z dworem (hove) (LuBS, II, s. 38-39)
• 1368 – Gunther Biberstein sprzedał Konradowi II oleśnickiemu należącą do niego połowę miasta (LuBS, II, s. 39-40)
• 1419 – Konrad VI ścinawsko-wołowski zastawił miasto wrocławskiej kapitule katedralnej (LuBS, II, s. 45-46)
• 1459 – król Jerzy z Podiebradów potwierdził książętom oleśnickim Konradowi IX Czarnemu i Konradowi X Białemu ich posiadłości, w tym Prusice (LuBS, II, s. 60)
• 1490 – książę oleśnicki Konrad X Biały przekazał swoje ziemie, w tym Prusice, książętom legnicko-brzeskim (LuBS, II, s. 100-102)
• 1492-1494 – król Władysław Jagiellończyk przekazał miasteczko swojemu komornikowi Zygmuntowi von Kurzbach (LuBS, II, s. 104, 106)
• 1514 – król Władysław Jagiellończyk potwierdził posiadłości Zygmunta von Kurzbach, wolnego pana na Żmigrodzie i Miliczu, wśród których znajdowało się miasteczko Prusice (LuBS, II, s. 116-118)
• 1592 – miasteczko kupił Adam von Schaffgotsch (Müller 1837, s. 270)

Opis obiektu

Bliżej nieokreślona warownia średniowieczna zbudowana we wschodniej części miasta lokacyjnego, w obrębie obwarowań. Prawdopodobnie w drugiej połowie XIV lub w XV wieku wzniesiono zamek murowany. Być może prace budowlane z użyciem cegły prowadzono w końcu XV wieku, równolegle z budową kościoła parafialnego i ratusza. Zamek zniszczył pożar w 1529 roku, a na jego miejscu w drugiej połowie XVII wieku wzniesiono barokową rezydencję, której wygląd ukazują ryciny F.B. Wernera. Był to okazały trójskrzydłowy dwór na planie litery „U”, zbudowany w linii fortyfikacji miejskich. Obiekt uległ zniszczeniu w 1806 roku, po czym był sukcesywnie rozbierany. Relikty założenia były czytelne na powierzchni jeszcze po 1945 roku, po czym zostały ostatecznie rozebrane w związku z budową szkoły.

Ilustracje

Wzmianki konkretnie o tym obiekcie

Müller 1837, s. 270; Bimler 1942, s. 73; Guerquin 1957, s. 70; Pilch 1978, s. 209; Grundmann 1982, s. 160; Guerquin 1984, s. 261; Kajzer, Kołodziejski, Salm 2001, s. 402; SUb, III, nr 565; SUb, V, nr 362, 400; SUb, VI, nr 272, 294; LuBS, I, s. 324; LuBS, II, s. 3-118; RS 2892, 3535, 3658, 4598, 4846, 5396, 5577, 7405; RŚl, I, nr 46, 157.

@book{Bimler1942,

title = {Die schlesischen Massiven Wehrbauten, Bd. III: F\"{u}rstentum Oels-Wohlau},

author = {K. Bimler},

year  = {1942},

date = {1942-01-01},

urldate = {1942-01-01},

address = {Breslau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{grundmann_burgen_1982,

title = {Burgen, Schl\"{o}sser und Gutsh\"{a}user in Schlesien, Bd. 1. Die mittelalterlichen Burgruinen und Wohnt\"{u}rme},

author = {G. Grundmann},

year  = {1982},

date = {1982-01-01},

urldate = {1982-01-01},

volume = {1},

address = {Frankfurt am Main},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{guerquin_1957,

title = {Zamki \'{s}l\k{a}skie},

author = {Bohdan Guerquin},

year  = {1957},

date = {1957-01-01},

urldate = {1957-01-01},

address = {Warszawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{guerquin_1984,

title = {Zamki w Polsce},

author = {Bohdan Guerquin},

year  = {1984},

date = {1984-01-01},

urldate = {1984-01-01},

address = {Warszawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{kajzer_kolodziejczyk_salm_2001,

title = {Leksykon zamk\'{o}w w Polsce},

author = {J. Kajzer and S. Ko\lodziejczyk and J. Salm},

year  = {2001},

date = {2001-01-01},

urldate = {2001-01-01},

address = {Warszawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{Muller1837,

title = {Vaterl\"{a}ndische Bilder, in einer Geschichte und Beschreibung der alten Burgfesten und Ritterschl\"{o}sser Schlesiens},

author = {K. A. M\"{u}ller},

year  = {1837},

date = {1837-01-01},

urldate = {1837-01-01},

address = {Glogau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{Pilch1978,

title = {Zabytki architektury Dolnego \'{S}l\k{a}ska},

author = {J. Pilch},

year  = {1978},

date = {1978-01-01},

urldate = {1978-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@collection{\ssCDS18,

title = {CDS XVIII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1316-1326, Bd. XVIII},

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke},

year  = {1898},

date = {1898-01-01},

urldate = {1898-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\' lub \'RS V\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS22,

title = {CDS XXII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1327-1333, Bd. XXII},

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke},

year  = {1903},

date = {1903-01-01},

urldate = {1903-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS29,

title = {CDS XXIX = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte 1334-1337, Bd. XXIX},

editor = {Konrad Wutke and Erich Randt and Hans Bell\'{e}e},

year  = {1923},

date = {1923-01-01},

urldate = {1923-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS29b,

title = {CDS XXX = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte 1338-1342, Bd. XXX},

editor = {Konrad Wutke and Erich Randt and Hans Bellee},

year  = {1925},

date = {1925-01-01},

urldate = {1925-01-01},

publisher = {Breslau},

series = {Codex Diplomaticus Silesiae, Bd. XXX},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\sslehns_i_1881,

title = {LuB 1 = Lehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen F\"{u}rstenth\"{u}mer im Mittelalter, Bd. 1},

author = {C. Gr\"{u}nhagen and H. Markgraf},

editor = {C. Gr\"{u}nhagen and H. Markgraf},

year  = {1881},

date = {1881-01-01},

urldate = {1881-01-01},

booktitle = {Publicationen aus den k\"{o}niglichen preu\ssischen Staatsarchiven Bd. 7},

address = {Leipzig},

note = {Publicationen aus den k\"{o}niglichen preu\ssischen Staatsarchiven Bd. 7; alternatywne skr\'{o}ty: LuBS, LBuS},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssLuB,

title = {LuB 2 = Lehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen F\"{u}rstenth\"{u}mer im Mittelalter. Bd. 2},

author = {C. Gr\"{u}nhagen and H. Markgraf},

editor = {C. Gr\"{u}nhagen and H. Markgraf},

year  = {1883},

date = {1883-01-01},

urldate = {1883-01-01},

booktitle = {Th. Leipzig},

volume = {II},

address = {Leipzig},

note = { alternatywne skr\'{o}ty: LuBS, LBuS},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssSub03,

title = {SUB III = Schlesisches Urkundenbuch. Tom III},

author = {III SUB},

year  = {1984},

date = {1984-01-01},

urldate = {1984-01-01},

address = {K\"{o}ln},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssSub05,

title = {SUb V = Schlesisches Urkundenbuch. Tom V: 1282-1290},

author = {V SUB},

editor = {H. Appelt and J. Menzel and W. Irgang},

year  = {1993},

date = {1993-01-01},

urldate = {1993-01-01},

address = {K\"{o}ln-Weimar-Wien},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssSub06,

title = {SUb VI = Schlesisches Urkundenbuch. Tom VI: 1291-1300},

author = {VI SUB},

editor = {H. Appelt and J. Menzel and W. Irgang},

year  = {1998},

date = {1998-01-01},

urldate = {1998-01-01},

address = {K\"{o}ln},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{βR\'{S}l_1,

title = {R\'{S}l I = Regesty \'{s}l\k{a}skie. T. I, 1343-1348},

editor = {Wac\law Korta},

year  = {1975},

date = {1975-01-01},

urldate = {1975-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}