Mokra, st. 1 (miasto Wrocław), motte

Przynależność administracyjna

Obecna: Mokra (Muckerau, Kr. Neumarkt, MBL. 4867), ob. w granicach Wrocławia, gm. Wrocław, pow. Wrocław, woj. dolnośląskie; stan. nr 1, AZP 35/78-26

Przynależność historyczna: księstwo wrocławskie

Lokalizacja

Wśród podmokłych łąk, w sąsiedztwie niewielkiego rowu, ok. 100 m na S od najbliższych zabudowań wsi

Wybór źródeł do dziejów miejscowości i dóbr ziemskich:

• 1289 – Henryk V legnicki zawarł układ z mieszczaninem Wilhernusem i tarczownikiem Janem w sprawie przeniesienia na prawo niemieckie wsi Mocra (SUb, V, nr 428)
• 1305 – wzmiankowana nowo lokowana wieś Mocre (LF, D, 275)
• 1337: bracia Tylko i Guncelin Luchowie sprzedali Lutoldowi Sommerfeldowi wieś i majątek Mockir (RS 5974; Jurek 1996, s. 253)
• 1346 – Lutold Sommerfeld przekazał żonie Małgorzacie 12 łanów, folwark z 4 łanami oraz położony przy kościele dwór obronny (curia propre Ecclesiam in qua stat propugnaculum) (RF, II, 775)
• 1353 – wymienione 8-łanowy folwark pański, z którego służył Mikołaj Sommerfeld (RWN, s. 90, 122, 128)
• 1354-1359 – dobra braci Mikołaja, Piotra, Jana, Konrada i Lutolda Sommerfeldów (RŚl, II, nr 1089; III, nr 166, 524; IV, nr 457)
• 1358 – dobra we wsi posiadał Piotr Polak z Mokrej (RŚl, IV, nr 308)
• 1363 – bracia Sommerfeldowie sprzedali Franciszkowi z Księginic folwark (RF, II, 775)
• 1425 – Franciszek Schellendorf sprzedał mieszczaninowi Michałowi Bankowi wieś z folwarkiem (RF, I, 778)
• 1473-1479 – dobra Dippranda Reibnitza (APWr., Rep. 91 nr 544, 547, 549)
• 1482 – dobra Jerzego Reibnitza (APWr., Rep. 91, nr 551)
• 1509 – sołectwo we wsi nabył mieszczanin Jan Hornig, dziedziczny pan w Mokrej (RF, II, 782)
• 1509 – wieś na prawie dziedzicznym posiadał Paweł Hornig (RF, II, 782)
• 1548 – wieś posiadał Baltazar Hornig (APWr., AmWr., C 22, f. 81).

Opis obiektu

Grodzisko stożkowate zachowało się w postaci nasypu, założonego na planie czworoboku o zaokrąglonych narożach, o wymiarach u podstawy 26 x 31 metrów, u góry 16 x 22 metry i wysokości do 4 metrów. Kopiec otacza fosa o szerokości 9-12 metrów, przecięta w części północnej groblą. Prawdopodobnie dookoła fosy istniał wał, który obecnie jest w większości zniwelowany.

Badania wykopaliskowe wykazały, że obiekt powstał na naturalnym pagórku, który podwyższono warstwą nasypową o miąższości 0,5-1 metra, tworzoną z gliny pozyskanej podczas kopania fosy. Głębokość fosy sięgała 2,5-3 metry poniżej ówczesnego poziomu. Na płaskowyżu kopca odkryto rów fundamentowy zasypany gruzem ceglanym i zaprawą wapienną oraz przylegającą do niego od północy warstwę o analogicznej treści, zinterpretowaną jako fundament wieży. Dolna kondygnacja wieży była nieznacznie zagłębiona w nasyp, a poziom użytkowy wewnątrz wyznaczała warstwa zbitego szarego piasku, stanowiąca podkład pod drewnianą podłogę.

W bliżej nieokreślonych okolicznościach wieża została zniszczona, a jej gruz rozbiórkowy zalegał na całej powierzchni kopca. Bezpośrednio na tym gruzie znajdowała się warstwa brunatnego piasku z polepą, zaprawą wapienną i kamieniami, będąca pozostałościami górnych drewniano-glinianych partii wieży. Poziom ten był przekryty warstwą brunatnego piasku z drobnymi ułamkami polepy, w której odkryto negatyw po słupie, prawdopodobnie będącym reliktem funkcjonującej tu w ostatniej fazie użytkowej kopca drewnianej zabudowy gospodarczej. Nad warstwą brunatnego piasku zalegał współczesny humus leśny o miąższości 0,2-0,3 metra.

Podczas badań sondażowych pozyskano liczne fragmenty ceramiki naczyniowej, głównie stalowoszarej, z niewielkim udziałem kremowej, w tym fragmenty mis, dzbanów, garnków, małych czarek, den ze śladami odcinania i zagładzania, nieliczne ułamki ceramiki nowożytnej, 16 gwoździ, żelazne kółko, dwa żelazne skoble, hak, zawias, nóż, kamienny gładzik, 37 kości zwierzęcych. Powtórna analiza zespołu na podstawie cech opisowych i rycin skłania do datowania go na XIV wiek.

Ilustracje

Zdjęcia

Wzmianki konkretnie o tym obiekcie

Drescher 1870, s. 91-92; Behla 1888, s. 164; Hellmich 1930, s. 40; Antoniewicz, Wartołowska 1964, s. 38; Informator Konserwatora Zabytków Archeologicznych 1970-1971, s. 196-198; Kaletyn 1980, s. 258; Pawłowski 1978 (maszynopis), s. 287-289; Pawłowski 1978 (Sprawozdania Archeologiczne), s. 247-248; Kokosza 1990, s. 54; Prus 1994, s. 946; Demidziuk, Mierzwiński, Moździoch, Nowacka 1998; Demidziuk 1999, s. 78; Nowakowski 2017, s. 368-369

@article{antoniewicz_mapa_1964,

title = {Mapa grodzisk w Polsce},

author = {W. Antoniewicz and Z. Warto\lowska},

year  = {1964},

date = {1964-01-01},

urldate = {1964-01-01},

journal = {Wroc\law},

pages = {29},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@book{behla_vorgeschichtlichen_1888,

title = {Die vorgeschichtlichen Rundw\"{a}lle im \"{o}stlichen Deutschland},

author = {R. Behla},

year  = {1888},

date = {1888-01-01},

urldate = {1888-01-01},

address = {Berlin},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@techreport{Demidziuk1998,

title = {Sprawozdanie z ratowniczych bada\'{n} archeologicznych prowadzonych na grodzisku sto\.{z}kowatym w osiedlu Mokra we Wroc\lawiu-Fabrycznej w 1998 roku},

author = {K. Demidziuk and A. Mierzwi\'{n}ski and S. Mo\'{z}dzioch and L. Nowacka},

year  = {1998},

date = {1998-01-01},

address = {Wroc\law},

institution = {IAE PAN Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@book{Demidziuk1999,

title = {Archiwalia archeologiczne z terenu Wroc\lawia do 1945 roku},

author = {K. Demidziuk},

year  = {1999},

date = {1999-01-01},

urldate = {1999-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@article{drescher_ueber_1870,

title = {Ueber den gegenw\"{a}rtigen Stand der Ermittelungen auf dem Gebiet des schlesischen Heidenthums},

author = {R. Drescher},

year  = {1870},

date = {1870-01-01},

urldate = {1870-01-01},

journal = {Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift},

volume = {1},

pages = {35},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@article{Hellmich1930,

title = {Schlesische Wehranlagen},

author = {Max Hellmich},

year  = {1930},

date = {1930-01-01},

urldate = {1930-01-01},

journal = {Altschlesien},

volume = {3},

pages = {40\textendash41},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@booklet{informator_1959-1960b,

title = {Informator Konserwatora Zabytk\'{o}w Archeologicznych 1970-1971},

year  = {1971},

date = {1971-01-01},

urldate = {1971-01-01},

month = {01},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {booklet}

}

@book{Jurek1996,

title = {Obce rycerstwo na \'{S}l\k{a}sku do po\lowy XIV wieku},

author = {T. Jurek},

year  = {1996},

date = {1996-01-01},

urldate = {1996-01-01},

address = {Pozna\'{n}},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@article{Kaletyn1980,

title = {Sprawozdanie z dzia\lalno\'{s}ci w zakresie ochrony i ratownictwa zabytk\'{o}w archeologicznych na obszarze woj. wroc\lawskiego i m. Wroc\lawia w 1978 r. prowadzonej przez WOAK we Wroc\lawiu},

author = {T. Kaletyn},

year  = {1980},

date = {1980-01-01},

urldate = {1980-01-01},

journal = {Silesia Antiqua},

volume = {22},

pages = {263-275},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@article{Kokosza1990,

title = {Archiwalia archeologiczne z by\lego powiatu \'{S}roda \'{S}l\k{a}ska},

author = {Janusz Kokosza},

year  = {1990},

date = {1990-01-01},

urldate = {1990-01-01},

journal = {Silesia Antiqua},

volume = {32},

pages = {269\textendash301},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@book{Nowakowski2017,

title = {\'{S}l\k{a}skie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne},

author = {Dominik Nowakowski},

year  = {2017},

date = {2017-01-01},

urldate = {2017-01-01},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@phdthesis{pawlowski_grody_1978,

title = {Grody sto\.{z}kowate, ostros\lupowe i wie\.{z}e mieszkalno-obronne na \'{S}l\k{a}sku w \'{s}redniowieczu},

author = {A. Paw\lowski},

year  = {1978},

date = {1978-01-01},

urldate = {1978-01-01},

pages = {199-200},

school = {KHASiT Politechniki Wroc\lawskiej},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {phdthesis}

}

@article{Pawlowski1978b,

title = {Z bada\'{n} grodzisk \'{s}redniowiecznych wojew\'{o}dztwa wroc\lawskiego},

author = {A. Paw\lowski},

year  = {1978},

date = {1978-01-01},

urldate = {1978-01-01},

journal = {Sprawozdania Archeologiczne},

volume = {30},

pages = {241-258},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@book{prus_katalog2_1994b,

title = {Katalog stanowisk archeologicznych wojew\'{o}dztwa wroc\lawskiego (stanowiska opublikowane, cz. IV)},

author = {O. Prus},

year  = {1994},

date = {1994-01-01},

urldate = {1994-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@collection{\ssCDS29,

title = {CDS XXIX = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte 1334-1337, Bd. XXIX},

editor = {Konrad Wutke and Erich Randt and Hans Bell\'{e}e},

year  = {1923},

date = {1923-01-01},

urldate = {1923-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@article{\ssRWN,

title = {RWN = Registrum villarum, allodiarum et jurium ducatus Wratislaviensis et districtus Nampslaviensis},

editor = {G.A. Stenzel},

year  = {1843},

date = {1843-01-01},

urldate = {1843-01-01},

journal = {\"{U}bersicht der Arbeiten und Ver\"{a}nderungen der Schlesischen Gesellschaft f\"{u}r Vaterl\"{a}ndische Kultur im Jahre 1842},

pages = {60-141},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@collection{\ssSub05,

title = {SUb V = Schlesisches Urkundenbuch. Tom V: 1282-1290},

author = {V SUB},

editor = {H. Appelt and J. Menzel and W. Irgang},

year  = {1993},

date = {1993-01-01},

urldate = {1993-01-01},

address = {K\"{o}ln-Weimar-Wien},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{βRF,

title = {RF = Repertorium Frobenianum (Repertorium Investiturarum in Praediis Ducatus Vratislaviensis, quae in Libris eiusdem Cancellariae continentur), t. 1-4},

note = {APWr., Akta miasta Wroc\lawia, sygn. C 24/I\textendashIV},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{βR\'{S}l_2,

title = {R\'{S}l II = Regesty \'{s}l\k{a}skie. T. II, 1349-1354},

editor = {Wac\law Korta},

year  = {1983},

date = {1983-01-01},

urldate = {1983-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{βR\'{S}l_3,

title = {R\'{S}l III = Regesty \'{s}l\k{a}skie. T. III, 1355-1357},

editor = {Wac\law Korta},

year  = {1990},

date = {1990-01-01},

urldate = {1990-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{βR\'{S}l_4,

title = {R\'{S}l IV = Regesty \'{s}l\k{a}skie. T. IV, 1358-1359},

editor = {Wac\law Korta},

year  = {1992},

date = {1992-01-01},

urldate = {1992-01-01},

address = {Wroc\law-Warszawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}