Szczepanów (gm. Marcinowice), dwór górny (ruiny)

Przynależność administracyjna i toponomastyka

• powiat świdnicki, gmina Marcinowice
• Historyczne przynależności: księstwo wrocławskie; księstwo świdnickie
• Historyczne nazwy miejscowości: Steffanshayn (1320), Stephanshain (1369, 1414)

Kontekst przestrzenny, rozplanowanie, stan zachowania obiektu

Szczepanów leży na Równinie Świdnickiej, nad Czarną Wodą, u stóp Ślęży. O początkach wsi wiadomo niewiele. Według tradycji jest to miejscowość „bardzo stara, założona w XII w. przez któregoś ze śląskich książąt i nazwana od imienia zasadźcy lub właściciela – Stefana lub Szczepana”. Bardziej prawdopodobne wydaje się przypuszczenie, że została założona około połowy XIII wieku przez panów z Wierzbnej. Faktem bezspornym jest, że w XIV w. we wsi istniały już trzy folwarki (średni, górny i dolny), widoczne jeszcze na archiwalnych mapach Messtischblatt, oraz co najmniej dwie siedziby, z których w XVIII w. pozostała już tylko jedna – pałac położony w górnej części wsi, obecnie w ruinie. Na numerycznym modelu terenu można ponadto odnaleźć dolny folwark i słabo czytelne pozostałości grodziska z kopcem na wysepce, stanowiące niegdyś drugą siedzibę. Z trzeciej, zapewne najstarszej – położonej przy kościele – zachował się jedynie folwark.

Według Zimmermanna i Knie, we wsi znajdował się jeden pałac i trzy folwarki (Zimmermann 1785, s. 498; Knie 1830, s. 753; Knie 1845, s. 658).

Przemiany własności dóbr ziemskich

• 1320 – sołtys Eberhard i jego pasierb Apeczko ze Szczepanowa (RS 4058)
• 1355 – rycerz Albrecht zw. Hose sprzedał sołtysowi z Szarocina ¼ prawa patronatu w Szczepanowie (RŚl III, nr 123)
• 1366 – Johannes et Nytsche fratres de Stephanshayn (LANDBUCH I nr 40)
• 1366 – Cuntschone de Steffanshayn (LANDBUCH I nr 13)
• 1366, 11 IV – Nitsche Stephanshayn (LANDBUCH I nr 241)
• 1367 – Nitzo de Steffanshayn (LANDBUCH I nr 75)
• 1369 – (…) Betschau sprzedał Wincentemu Nimptsch wszystkie swoje posiadłości, które odziedziczył w Szczepanowie, dystrykt świdnicki, a mianowicie trzy łany pola, folwark z górnym dworem z wałem (hof mit allem seinem wallen), które do niego należą, a także rowy (graben) otaczające wspomniany dwór, oraz dolny dwór (hofe), gdzie stoją stodoły wraz z ludźmi tam mieszkającymi i zajmującymi się pracami dworskimi, z przynależnym ogrodem, dużym stawem położonym powyżej wsi oraz małym stawem znajdującym się obok, a także trzecią częścią lenna kościelnego, prawa sądowe z wolnym łanem, w tym obowiązek wystawienia konia na służbę z czterech łanów, które są mu oddane w lenno. Dodatkowo z pięcioma ogrodami i ogrodnikami, młynem obok kościoła i 9 oczynszowanymi łanami (LANDBUCH I, nr 340)
• 1369–1373 – dobra braci Betschau (LANDBUCH I, nr 265, 819)
• 1371 – Hannos und Nitsche gebrudere von Stephanshayn (LANDBUCH I nr 479)
• 1372 – Przecław z Pgorzeli sprzedał dobra Bartoszowi Betschau (LANDBUCH I, nr 705)
• 1378 – dobra klasztorowi w Krzeszowie sprzedali Jan i Konrad Seidlitz (APWr., Rep. 83, nr 131)
• 1385–1394 – posiadaczami wsi Wincenty, Jan, Konrad i Piotr Nimptsch (LANDBUCH II, np. nr 9; 1159)
• 1389–1393 – dobra Jana Nimptsch (LANDBUCH II, nr 634; 827; 1276)
• 1392 – Nickels von Stefanshayn (LANDBUCH II nr 1076, 1132)
• 1394 – Heinrich von Stephanshayn (LANDBUCH II nr 1343)
• 1397 – Hennos Stephanshayn […] Heunrichs, Reyntschs, Nickels, Opecz, Thempchin und Wolfhards syner ungesundirten brudir […] Katherin irer mutir (LANDBUCH III nr 248)
• 1399 – Heinrich Stephanshayn (LANDBUCH III nr 672)
• 1400 – Heinricus Stephanshayn (LANDBUCH III nr 838)
• 1410 – Hans i Kunze v. Nimptsch, jego bracia, posiadają Szczepanów (Zimmermann 5, s. 498)
• 1446 – Konrad v. Nimptsch, syn Venczencza i Margarethy v. Schellendorf, dowodził wojskami zaciężnymi w Prusach (w służbie krzyżackiej przeciw Polsce), po powrocie ufundował w kościele minorytów w Świdnicy 1446 ein ewiges Seelengeräthe; w tymże kościele jego nagrobek z herbem czteropolowym nadanym przez cesarza (…); zm. w stanie bezżennym (Zimmermann 5, s. 497)
• 1454 – Heinze v. Nimptsch, syn jednego z ww., zm. 1497 (Zimmermann 5, s. 498)
• 1497 – jego syn Diprand v. Nimptsch senior, wzm. 1548, zm. 1584? (Zimmermann 5, s. 498)
• 1550 – Diprandt Nemptsch zur Steffansthain ze swoich dóbr i lasu (?) Rungen Holze… ma powinność wystawić jednego konia i jednego pieszego (Rietterdienste.SJ.1550, s. 5)
• 1576 – Dipprandt Nimptsch zu Steffanshain (Treblin 1908, s. 121)
• 1584 – syn Dipranda, Diprand v. Nimptsch junior (Zimmermann 5, s. 498)
• 1602 – spadkobiercy Dippranda von Niemitz (Rietterdienste.SJ.1602, s. 22)
• 1619 – syn Vinzenza v. Nimptsch – Jonas v. Nimptsch (Zimmermann 5, s. 498)
• 1626 – jego brat Jonathan v. Nimptsch (Zimmermann 5, s. 498)
• 1650 – kaiserl. Obrist Tobias v. Weene und Giesenburg, do 1660 (Zimmermann 5, s. 498)
• 1660 – jego syn, Baron v. Giesenburg, zm. 1708 (Zimmermann 5, s. 498)
• 1708 – wdowa Barbara Helena geb. Freyin v. Nimtsch und Oels, pozostawiła w spadku bratu (Zimmermann 5, s. 498)
• 1715 – Franz Julius Graf v. Nimtsch auf Kuhnern (Zimmermann 5, s. 498)
• 1717 – Hans Heinrich Graf von Nimptsch posiada Witków, Stary Jaworów, podatki ze wsi Strzelce i Szczepanów oraz jakąś parcelę przed Bramą Strzegomską w Świdnicy (Matrykuła.SJ.1717, s. 2)
• 1731 – Frantz Julius Graff von Nimptsch, posiadacz Szczepanowa oraz wsi Witków, Stary Jaworów, podatek ze wsi Strzelce i Szczepanów (Matrykuła.SJ.1731, s. 4)
• 1745 – Otto Gottfried v. Lieres auf Wilkau i jego syn Otto Gottfried v. Lieres (Zimmermann 5, s. 498)
• 1785 – młodszy brat Ernst Samuel v. Lieres und Wilkau (Zimmermann 5, s. 498)
• 1830 – Landesältester v. Lieres (Knie 1830, s. 753)
• 1845 – Hr. Prem.-Lieutn. Theodor v. Lieres (Knie 1845, s. 658)

Dzieje własności dóbr ziemskich i obiektu na podstawie przyczynków źródłowych

Pierwszą wzmiankę o wsi zawiera dokument z 1320 r., wymieniający sołtysa Ebharda i jego pasierba Apeczko z Steffanshayn (RS, nr 4058). W 1355 r. rycerz Albrecht zw. Hose sprzedał sołtysowi z Szarocina ¼ prawa patronatu w Szczepanowie (RŚl III, nr 123). Sądząc z przytoczonego predykatu, rezydowali oni w Szczepanowie i zapewne należał do nich folwark położony tuż obok kościoła, który – biorąc pod uwagę lokalizację dwóch pozostałych – można określić jako środkowy.

Następnie, aż do końca XIV w., mamy stosunkowo liczne wzmianki (10 dokumentów) o właścicielach Szczepanowa z tego rodu, być może wywodzącego się od zasadźcy. Byli to kolejno:

• 1366 – Nitsche Stephanshayn (Landbuch I nr 241), później bracia Johannes i Nytsche de Stephanshayn (Landbuch I nr 40) oraz Cuntschone de Steffanshayn (Landbuch I nr 13);
• 1367 – Nitzo de Steffanshayn (Landbuch I nr 75);
• 1371 – bracia Hannos i Nitsche von Stephanshayn (Landbuch I nr 479);
• 1397 – bracia Hennos Stephanshayn […] Heunrichs, Reyntschs, Nickels, Opecz, Thempchin i Wolfhards oraz ich matka Katherin (Landbuch III nr 248);
• 1392 – Nickels von Stefanshayn (Landbuch II nr 1076, 1132);
• 1394, 1399, 1400 – Heinrich von Stephanshayn (Landbuch II nr 1343; Landbuch III nr 672, 838).

Z dokumentu z 17 III 1369 r. (Landbuch I nr 340) dowiadujemy się, że niejaki Betschau sprzedał Wincentemu Nimptsch „wszystkie swoje posiadłości, które odziedziczył w Szczepanowie, dystrykt świdnicki, a mianowicie trzy łany pola, folwark z górnym dworem z wałem (hof mit allem seinem wallen), które do niego należą, a także rowy/fosy (graben) otaczające wspomniany dwór, oraz dolny dwór (hofe), gdzie stoją stodoły wraz z ludźmi tam mieszkającymi i zajmującymi się pracami dworskimi, z przynależnym ogrodem, dużym stawem położonym powyżej wsi oraz małym stawem znajdującym się obok, a także trzecią częścią lenna kościelnego, prawa sądowe z wolnym łanem, w tym obowiązek wystawienia konia na służbę z czterech łanów, które są mu oddane w lenno. Dodatkowo z pięcioma ogrodami i ogrodnikami, młynem obok kościoła i 9 oczynszowanymi łanami”.

Rodzina Nimptschów rezydowała odtąd stale w dworach górnym i dolnym niemal do połowy XVII w. W źródłach z okresu średniowiecza jako właściciele majątków w Szczepanowie występowali:

• 1385–1394 – Wincenty, Jan, Konrad i Piotr Nimptsch (Landbuch II, np. nr 9; 1159);
• 1389–1393 – Jan Nimptsch (Landbuch II, nr 634; 827; 1276);
• 1410 – Hans i Kunze v. Nimptsch (Zimmermann 5, s. 498);
• 1446 – Konrad v. Nimptsch, syn Venczencza i Margarethy v. Schellendorf (dowódca wojsk zaciężnych w służbie krzyżackiej w Prusach przeciw Polsce), upamiętniony nagrobkiem w kościele franciszkanów w Świdnicy (Zimmermann 5, s. 497–498);
• 1454 – Heinze v. Nimptsch, syn jednego z ww., zm. 1497 (Zimmermann 5, s. 498);
• 1497–1548 – jego syn Diprand senior, zm. 1584 (Zimmermann 5, s. 498).

Tymczasem wzmianki o dobrach braci Betschau z lat 1369–1373 (Landbuch I, nr 265–819) oraz o nowo nabytych przez Bartosza Betschau dobrach od Przecława z Pogorzeli w 1372 r. (Landbuch I, nr 705) wskazują, że mimo dokonanej sprzedaży dwóch dworów nie zniknęli oni całkiem ze Szczepanowa. Także piszący się von Stephanshayn rezydowali we wsi nadal, trzymając zapewne folwark środkowy, położony tuż obok kościoła.

Na podstawie przytoczonych powyżej dokumentów, numerycznych modeli terenu obu dworów oraz częściowego rozpoznania murów w zrujnowanym górnym pałacu można pokusić się o próbę odtworzenia ich architektury do ok. połowy XV w. W źródłach z 2. poł. XVI w. jako właściciele Szczepanowa widnieją już wyłącznie Nimptschowie o imieniu Diprandt, a następnie ich spadkobiercy (Ritterdienste.SJ.1550, s. 5; Treblin 1908, s. 121; Zimmermann 5, s. 498; Ritterdienste.SJ.1602, s. 22). Na ten okres przypada kolejna rozbudowa zamku.

Podczas wojny trzydziestoletniej, w 1642 r., doszło koło Szczepanowa do bitwy, w której Szwedzi pokonali wojska cesarskie. Wówczas dwór Nimptschów (Oberhof), który stał na miejscu dawnego zamku, miał zostać zniszczony. Później został odbudowany jako barokowy pałacyk, stanowiący siedzibę kolejnych właścicieli wsi – baronów von Weene und Giesenburg (1650–1708) i baronów von Nimptsch (do 1743 r.). W 1743 r. Szczepanów kupił Otto Gotfryd von Lieres und Wilkau (Zimmermann 5, s. 498; Matrykuła.SJ.1717, s. 2; Matrykuła.SJ.1731, s. 4). Kolejni posiadacze to Otto Karol Fryderyk (od 1746 r.), potem jego brat Otto Ernest Samuel (zm. 1801). W 1810 r. dobra przejął trzeci z czterech jego synów, Otto Gotfryd, a w 1841 r. wnuk – Otto Teodor (Knie 1830, s. 753; Knie 1845, s. 658). W rękach tej rodziny wieś i pałac pozostawały do 1945 r.

Historia budowlana obiektu

Faza 1 (1. poł. XIV w.)

W 1. poł XIV w. dwór miał postać wieży mieszkalnej o konstrukcji mieszanej, zbudowanej na murowanej piwnicy; całość otoczono wałem i szeroką fosą wodną. Piwnica ta znajduje się w północno-zachodniej części obecnego budynku. Wzniesiono ją z łamanego granitu bez domieszki cegły, na ciemnobrązowej, słabej, gliniastej zaprawie, i nakryto sklepieniem kolebkowym, na którym widoczne są ślady szerokich (35–40 cm) desek szalunku. Piwnica ma wymiary wewnętrzne ok. 7,30 × 5,60 m. Kondygnacje nad nią najprawdopodobniej wykonano w konstrukcji ryglowej, z drewna.

Faza 2 (poł. XIV – poł. XV w.)

W okresie szeroko pojętego późnego średniowiecza, a więc w czasach, gdy górny dwór należał do Nimptschów, musiała nastąpić jego rozbudowa. Do istniejącej wieży mieszkalnej dobudowano od południa wydłużony, jednopiętrowy budynek, opięty od zachodu i południa masywnymi przyporami. Alexander Duncker pisał wprawdzie o jednej kondygnacji (Duncker 1863–1864, Stephanshayn), jednak badania potwierdziły istnienie dwóch: piwnicy i parteru. Budynek ten miał wymiary ok. 12 × 17,50 m i został wzniesiony z łamanego granitu, na brązowej, gliniastej, słabej zaprawie wapiennej z drobnymi wtrętami gruzu ceglanego. Ze starej piwnicy przebito przejście w kierunku południowym, łącząc ją z nowo utworzonymi piwnicami. Na parterze od strony północnej wciąż stała ryglowa wieża, której południowa ściana została jednak wymieniona na murowaną (przynajmniej na piętrze). Pomieszczenie w dawnej wieży uzyskało dwie łukowo sklepione wnęki i przejście do sieni w nowym skrzydle. Nowa część była podzielona w typowy sposób na trzy pomieszczenia: sień, izbę i komorę. Stara wieża ryglowa mogła mieć jeszcze jedną kondygnację i wieżyczkę (wg Dunckera), natomiast nowa część raczej nie miała kolejnego piętra, lub było ono wykonane z drewna. Dachy były kryte gontem.

Faza 3 (2. poł. XVI w.)

Zlikwidowano wówczas starą wieżę szachulcową, a w jej miejscu wzniesiono murowane skrzydło północne o wymiarach ok. 11 × 27 m. Było ono trójdzielne i podpiwniczone. Mury wykonano z łamanego granitu z dodatkiem cegły, na jasnej, twardej i spoistej zaprawie wapiennej, z widocznym kruszywem i grudami wapna. Układ tej fazy, jak i kolejnych, nie został przebadany ze względu na zły stan zachowania obiektu.

Po 1841 r.

Otto Teodor von Lieres und Wilkau przeprowadził gruntowną rozbudowę dworu. Od północy usypano groblę, wzniesiono nowy, trójskrzydłowy budynek zamykający wewnętrzny dziedziniec, a istniejące budynki nadbudowano o jedną kondygnację. Według Alexandra Dunckera grobla powstała „po wojnach z Francją”, czyli ok. 1815 r. Elewacjom nadano charakter późnoklasycystyczny, a obok pałacu założono rozległy park. Po połowie XIX w. Duncker namalował widok pałacu i opatrzył go opisem: Stary Dom Pański (Herrenhaus) był jednopiętrowym budynkiem ceglanym, z częścią szachulcową oraz drewnianą wieżą. Wszystkie dachy były kryte gontem. Szeroka fosa otaczała dom, a drewniane mosty (w liczbie mnogiej) łączyły go z częścią gospodarczą (Duncker 1863–1864, nr 314).

Kolejna przebudowa nastąpiła ok. 1920 r. (SGTS 20, s. 491; Pilch 1978, s. 257).

Konkretne wzmianki o obiekcie

RS 1892–1903, nr 4058; RŚl III 1990, nr 123; LANDBUCH I 2004, nr 13, 40, 75, 241, 265, 340, 479, 705, 819; LANDBUCH II 2000, nr 9, 1159, 634, 827, 1076, 1132, 1276, 1343; LANDBUCH III 2007, nr 248, 672, 838; Matrykuła.SJ.1717, s. 2; Matrykuła.SJ.1731, s. 4; Zimmermann 1785, s. 497–498; Knie 1830, s. 753; Knie 1845, s. 658; Treblin 1908, s. 121; SGTS 20, s. 491; PILCH 1978, s. 257; Duncker 1863–1864, nr 314; Ritterdienste.SJ.1550, s. 5; Ritterdienste.SJ.1602, s. 22

@collection{@Zimmermann1795b,

title = {Beitr\"{a}ge zur Beschreibung Schlesien, Bd V},

editor = {Friedrich Albert Zimmermann},

year  = {1785},

date = {1785-01-01},

urldate = {1785-01-01},

volume = {5},

publisher = {Tramp, Johann Ernst},

address = {Brieg},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@phdthesis{Bloniewski2013,

title = {Zamki rycerskie w ksi\k{e}stwie \'{s}widnickim},

author = {Piotr B\loniewski},

year  = {2013},

date = {2013-01-01},

urldate = {2013-01-01},

address = {Wroc\law},

school = {Wydzia\l Architektury Politechniki Wroc\lawskiej},

note = {praca doktorska napisana na Wydziale Architektury Politechniki Wroc\lawskiej pod kierunkiem Ma\lgorzaty Chorowskiej, wydruk komputerowy w Centrum Wiedzy i Dokumentacji Naukowo-Technicznej PWr},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {phdthesis}

}

@book{duncker_1857,

title = {Die l\"{a}ndlichen Wohnsitze, Schl\"{o}sser und Residenzen der Ritterschaftlichen Grundbesitzer in der Preussischen Monarchie nebst den K\"{o}niglichen Familien-, Haus-Fideicommiss- und Schatull-G\"{u}tern in naturgetreuen, k\"{u}nstlerisch ausgef\"{u}hrten, farbigen Darstellungen nebst begleitendem: Provinz Schelsien},

author = {Alexander Duncker},

year  = {1863},

date = {1863-01-01},

urldate = {1863-01-01},

volume = {1},

address = {Berlin},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@techreport{matrykula1717,

title = {Matryku\la.SJ.1717 = Land-Register derer Herren Land-St\"{a}nde und Landsa\ssen der F\"{u}rstenth\"{u}mber Schweidnitz und Jauer, nach Ordnung der Weichbilder, wie solches von denen Herren Landes-Aeltesten. Anno 1717. revidiret werden},

year  = {1717},

date = {1717-01-01},

urldate = {1717-01-01},

volume = {243},

address = {Wroc\law},

institution = {Archiwum Pa\'{n}stwowe we Wroc\lawiu},

series = {Ksi\k{e}stwo \'{S}widnickie},

note = {Zesp\'{o}\l: Ksi\k{e}stwo \'{S}widnickie, sygn. 243},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@techreport{matrykula1731,

title = {Matryku\la.SJ.1731 = Personal-Land-Register derer Herren Land-St\"{a}nde und Landsa\ssen in diesigen beyden F\"{u}rstenth\"{u}mbern Schweidnitz und Jauer, nach Ordnung derer Weichbilder},

year  = {1731},

date = {1731-01-01},

urldate = {1731-01-01},

address = {Wroc\law},

institution = {Archiwum Pa\'{n}stwowe we Wroc\lawiu},

note = {Zesp\'{o}\l: Ksi\k{e}stwo \'{S}widnickie, sygn. 245},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@book{nowotny1997,

title = {Rezydencje Ziemi \'{S}widnickiej \textendash Sobies\law},

author = {Sobies\law Nowotny},

year  = {1997},

date = {1997-01-01},

address = {\'{S}widnica},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@collection{ritterdienste1550,

title = {Ritterdienste.SJ.1550 = Register der Ritterdiernste der Koen auch zu Hungern den Behemb K\"{o}niglichen Macht(...)},

year  = {1550},

date = {1550-01-01},

urldate = {1550-01-01},

volume = {4},

address = {Wroc\law},

institution = {Archiwum Pa\'{n}stwowe we Wroc\lawiu},

note = {Zesp\'{o}\l: Ksi\k{e}stwo \'{S}widnickie, sygn. 4},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssapwr_ritterdiernste_1602,

title = {Ritterdienste.SJ.1602 lub APWr Ritterdiernste = Ritterdiernste Inn dem Beyden F\"{u}rstenth\"{u}mbern S: u. Jawer [1602]},

year  = {1602},

date = {1602-01-01},

urldate = {1602-01-01},

address = {Wroc\law},

note = {Archiwum Pa\'{n}stwowe we Wroc\lawiu, alternatywnie "APWr Ritterdiernste"},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS16,

title = {CDS XVI = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte, Bd. XVI: 1301-1315 (nr 2616-3542)},

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke

},

year  = {1892},

date = {1892-01-01},

urldate = {1892-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\' lub \'RSIV\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS18,

title = {CDS XVIII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte, Bd. XVIII: 1316-1326 (nr 3542-4599) },

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke},

year  = {1898},

date = {1898-01-01},

urldate = {1898-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\' lub \'RS V\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS22,

title = {CDS XXII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte, Bd. XXII: 1327-1333 (nr 4600-5278) },

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke},

year  = {1903},

date = {1903-01-01},

urldate = {1903-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS29,

title = {CDS XXIX = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte, Bd. XXIX: 1334-1337 (nr 5279-6020)},

editor = {Konrad Wutke and Erich Randt and Hans Bell\'{e}e},

year  = {1923},

date = {1923-01-01},

urldate = {1923-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS29b,

title = {CDS XXX = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte 1338-1342, Bd. XXX},

editor = {Konrad Wutke and Erich Randt and Hans Bellee},

year  = {1925},

date = {1925-01-01},

urldate = {1925-01-01},

publisher = {Breslau},

series = {Codex Diplomaticus Silesiae, Bd. XXX},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssknie_1830,

title = {Alphabetisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller D\"{o}rfer, Flecken, St\"{a}dte und andere Orte der K\"{o}nigl. Preu\ss. Provinz Schlesien, nebst beigef\"{u}gter Nachweisung von der Eintheilung des Landes nach den verschiedenen Zweigen der Civil-Verwaltung mit drei besondern Tabellen},

author = {J. G. Knie},

editor = {J. G. Knie},

year  = {1830},

date = {1830-01-01},

urldate = {1830-01-01},

address = {Breslau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssknie_1845,

title = {Alphabetisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller D\"{o}rfer, Flecken, St\"{a}dte und andere Orte der K\"{o}nigl. Preu\ss. Provinz Schlesien, nebst beigef\"{u}gter Nachweisung von der Eintheilung des Landes nach den Bezirken der drei K\"{o}niglichen Regierungen, den darin enthaltenen F\"{u}rstenth\"{u}mern und Kreisen, mit Angabe des Fl\"{a}cheninhaltes, der mittlern Erhebung \"{u}ber die Meeresfl\"{a}che, der Bewohner, Geb\"{a}ude, des Viehstandes u.s.w.},

author = {J. G. Knie},

editor = {J. G. Knie},

year  = {1845},

date = {1845-01-01},

urldate = {1845-01-01},

address = {Breslau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssLandbuch01,

title = {LANDBUCH I = Landbuch ksi\k{e}stw \'{s}widnickiego i jaworskiego, tom I: 1366-1376},

author = {I LANDBUCH},

editor = {T. Jurek},

year  = {2000},

date = {2000-01-01},

urldate = {2000-01-01},

address = {Pozna\'{n}},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssLandbuch02,

title = {LANDBUCH II = Landbuch ksi\k{e}stw \'{s}widnickiego i jaworskiego, tom II: 1385-1395},

author = {II LANDBUCH},

editor = {T. Jurek},

year  = {2004},

date = {2004-01-01},

urldate = {2004-01-01},

address = {Pozna\'{n}},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssLandbuch03,

title = {LANDBUCH III = Landbuch ksi\k{e}stw \'{s}widnickiego i jaworskiego, tom III: 1396-1407},

author = {III LANDBUCH},

editor = {T. Jurek},

year  = {2007},

date = {2007-01-01},

urldate = {2007-01-01},

address = {Pozna\'{n}},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\sssinapius_1720,

title = {SINAPIUS = Schlesische Curiositaten darinnen die ansehnlichen Geschlechter des schlesischen Adels T.1},

author = {J. Sinapio},

year  = {1720},

date = {1720-01-01},

urldate = {1720-01-01},

address = {Leipzig},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\sstreblin_1908,

title = {Beitr\"{a}ge zur Siedlungskunde im ehemaligen F\"{u}rstentum Schweidnitz},

author = {M. Treblin},

editor = {M. Treblin},

year  = {1908},

date = {1908-01-01},

urldate = {1908-01-01},

address = {Breslau},

note = {Spis maj\k{a}tk\'{o}w rycerskich 1576 r.},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@techreport{szczepanowWKZ,

title = {Szczepan\'{o}w, pow. \'{S}widnica /gm. Marcinowice/},

address = {Wa\lbrzych},

institution = {Wojew\'{o}dzki Urz\k{a}d Ochrony Zabytk\'{o}w, Oddzia\l w Wa\lbrzychu},

note = {maszynopis, sygn. 1950/1},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@collection{βR\'{S}l_3,

title = {R\'{S}l III = Regesty \'{s}l\k{a}skie. T. III, 1355-1357},

editor = {Wac\law Korta},

year  = {1990},

date = {1990-01-01},

urldate = {1990-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

Ilustracje

Lokalizacja