Wierzowice Wielkie kryją w sobie interesujące pozostałości dwuczłonowego grodziska stożkowatego z XIV-XV wieku. Położone na krawędzi doliny Baryczy, około 0,2 km od jej obecnego koryta, założenie składa się z głównego kopca oraz przylegającego do niego drugiego członu w formie płaskiego nasypu. Obiekt jest świadectwem średniowiecznych technik obronnych i siedzib rycerskich na ziemiach śląskich.
Lokalizacja | woj. dolnośląskie, pow. górowski, gm. Góra |
---|---|
Współrzędne | 51.5975443, 16.569843 |
Obszar AZP | 69-24 |
Chronologia | późne średniowiecze |
Autorzy | Dominik Nowakowski |
Data udostępnienia | 30.09.2024 |
Jak cytować?
Zdjęcia, ryciny, ilustracje, plany, przekroje, etc. – jak w podpisach
Opis
Przynależność administracyjna i toponomastyka
Obecna: Wierzowice Wielkie (niem. Groß Wiersewitz), gm. Góra, pow. górowski, woj. dolnośląskie; stan. nr 1, AZP 52/69-24
Przynależność historyczna: księstwo głogowskie, księstwo oleśnickie, księstwo wołowskie
Lokalizacja
Na krawędzi doliny Baryczy, ok. 0,2 km od jej obecnego koryta i 0,3 km na zachód od zabudowań dawnego folwarku.
Wybór źródeł do dziejów miejscowości i dóbr ziemskich
- 1300 – wymieniona wieś Wersowitz (LF, E, 258)
- 1304 – Henryk III głogowski wymienił wieś Sławęcice za książęcą wieś Wierzowice (Dersovice) (RS 2777)
- 1308 – wymieniona wieś Karzouiz (RS 3020)
Opis obiektu
Dwuczłonowe grodzisko stożkowate. Głównym elementem założenia jest nasyp założony na planie prostokąta z zaokrąglonymi narożami o wymiarach u podstawy 28 x 31 m, u góry 10 x 12 m i wysokości ok. 3,5 m. Kopiec otacza fosa o szerokości 3-5 m. Od południowego zachodu przylega do niej drugi człon w formie płaskiego nasypu o sierpowatym kształcie i wymiarach ok. 25 x 35 m, częściowo zniszczony od strony południowej. Otacza go fosa najlepiej zachowana na odcinku północno-zachodnim o szerokości ok. 4 m, która pierwotnie łączyła się rowem okalającym główny człon założenia. Wyniki badań sondażowych i odwiertów założonych na głównym członie wykazały, że obiekt ten prawdopodobnie zbudowany został na miejscu starszego założenia warownego otoczonego wałem. Centralną część kopca zajmował drewniano-gliniany budynek o szerokości ok. 6-7 m, którego relikty zachowały się w postaci zbitych grud polepy, gliny i spalenizny. Podczas badań powierzchniowych i amatorskich wykopaliskowych na terenie stanowiska znaleziono fragmenty ceramiki naczyniowej, ostrogi, elementy uzbrojenia ochronnego (Rüstungstücke).
Chronologia
Na podstawie źródeł archeologicznych XIV-XV w.
Ilustracje
Ilustracje
Dokumentacja w ramach projektu „Od grodu do zamku“
Literatura
Wzmianki o tym obiekcie lub miejscowości:
Altschlesische Blätter 1926, s. 46; Antoniewicz, Wartołowska 1964, s. 45; Hellmich 1930, s. 40; Kaletyn 1963, s. 260; Kaletyn 1964, s. 203; Kaletyn 1968, s. 290; Kaletyn 1975, s. 302; Kaletyn 1976, s. 269; Kiarszys 2015, s. 244-245; Lodowski 1965, s. 318; Nowakowski 2017, s. 457-458; Pawłowski 1978, s. 363; Pazda 1976, s. 269; RS 2777, 3020; LF E, 258
Altschlesische Blätter Journal Article
In: Altschlesische Blätter, 1926.
Mapa grodzisk w Polsce Journal Article
In: Wrocław, pp. 29, 1964.
Schlesische Wehranlagen Journal Article
In: Altschlesien, vol. 3, pp. 40–41, 1930.
Sprawozdanie z działalności konserwatora zabytków archeologicznych na terenie województwa wrocławskiego w 1962 roku Journal Article
In: Silesia Antiqua, vol. 6, pp. 200-207, 1964.
Iuxta castrum Sandouel. Trzy światy średniowiecza Book
Szczecin, 2015.
Wierzowice Wielkie, pow. Góra Śląska Journal Article
In: Silesia Antiqua, vol. 7, pp. 318, 1965.
Śląskie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne Book
2017.
Grody stożkowate, ostrosłupowe i wieże mieszkalno-obronne na Śląsku w średniowieczu PhD Thesis
KHASiT Politechniki Wrocławskiej, 1978.
Sprawozdanie z działalności archeologicznej służby konserwatorskiej na terenie woj. wrocławskiego w 1974 r. Journal Article
In: Silesia Antiqua, vol. 18, pp. 258-274, 1976.
Sprawozdanie z działalności Konserwatora Zabytków Archeologicznych na terenie woj. wrocławskiego w 1961 roku Journal Article
In: Silesia Antiqua, vol. 5, pp. 257–263, 1963.
Sprawozdanie z działalności Konserwatora Zabytków Archeologicznych na terenie woj. wrocławskiego w 1966 roku Journal Article
In: Silesia Antiqua, vol. 10, pp. 282-297, 1968.
CDS XIV = Codex Diplomaticus Silesiae, Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Bd. XIV Collection
Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau, 1889, (także skrótowo jako LfeV; Lf; LF).
CDS XVI = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1301-1315, Bd. XVI Collection
Breslau, 1892, (używany również skrót 'RS' lub 'RSIV').