Brzezimierz, st. 1, gm. Domaniów

Przynależność administracyjna

Obecna: Brzezimierz (Wüstebriese, Kr. Ohlau, MBl. 3018), gm. Domaniów, pow. oławski, woj. Dolnośląski; stan. 1, AZP 43/84-30.

Przynależność historyczna: księstwo wrocławskie, księstwo legnicko-brzeskie

Lokalizacja

Na płaskim i suchym terenie, w niewielkiej odległości na SW od kościoła.

Wybór źródeł do dziejów miejscowości i dóbr ziemskich:

• 1207-1224 – fundacja kościoła w Brzezimierzu przez kilku rycerzy, w tym Piotra Włochatego (Crinosus) z Brzezimierza (Cetwiński 1982, s. 161; 2001, s. 229-230)
• 1269 – archidiakon głogowski Mileius podarował wieś Bresce biskupstwu wrocławskiemu (SUb, IV, nr 107)
• 1285-1288 – rycerz Paweł Poduszka z Brzezimierza, któremu biskup Tomasz II w 1285 r. poświadczył dokument biskupa Wawrzyńca dotyczący fundacji kościoła we wsi (SUb, V, nr 500; Cetwiński 1982, s. 160; 2001, s. 227-228)
• 1290 – świadkował komes Deczko z Brzezimierza (Cetwiński 1982, 87-88; 2001, s. 233)
• 1299 – biskup Jan potwierdził na prośbę rycerza Jeszka Poduszki dziesięciny z okolicznych wsi przysługujące kościołowi w Brzezimierzu (SUb, VI, nr 408)
• 1300 – Bresche Mylei (LF, B, 14)
• 1323 – świadkował Ulryk zw. Drzemlik z Brzezimierza (RS 4292; Cetwiński 2001, s. 233)
• 1323-1333 – dziedziczny pan wsi Piotr Poduszka, który w 1333 r. zapisał córce Alce i zięciowi Wroczkowi Kurzątce 2 łany folwarczne we wsi (RS 4292, 4747, 5245; Cetwiński 2001, s. 234-235)
• 1334 – Paweł, syn zmarłego Piotra Poduszki z Brzezimierza (RS 5332; Cetwiński 2001, s. 242)
• 1373 – Reiman Poduszka z Brzezimierza zrzekł się prawa patronatu nad kościołem na rzecz księcia Ludwika I brzeskiego (Kd, V, nr 402).

Opis obiektu

Obiekt założony na planie czworoboku z zaokrąglonymi narożami o wymiarach u podstawy ok. 20 m, u góry 7 m, wznosi się ponad okolicę na ok. 6 m. Z trzech stron zachowana fosa ma obecnie szerokość 4-5 m i głębokości ok. 1,5 m, natomiast jeszcze w XIX w. jej szerokość wynosiła ok. 8,5 m. Zachowany na niewielkim odcinku wał zewnętrzny ma szerokość ok. 5 m.

Na mapie Urmeßtischblatt z 1824 r. na W od kościoła narysowany kopiec określony jako Tartaren Schanze. Obiekt uległ częściowemu zniszczeniu w XIX w. w wyniku budowy muru okalającego cmentarz przykościelny. Według relacji przekazanych przez mieszkańców wsi O. Vugowi, niegdyś na północ od muru cmentarnego miał się znajdować jeszcze jeden kopiec otoczony trzema (?) rowami. Podczas budowy muru cmentarnego w XIX w. znaleziono przepalone kamienie, warstwy spalenizny, ceramikę i bliżej nieokreślone narzędzia żelazne.

Na podstawie materiałów pozyskanych z badań powierzchniowych obiekt datowano na XIII-XIV w.

Plany

Zdjęcia

Dokumentacja w ramach projektu „Od grodu do zamku“

Wzmianki konkretnie o tym obiekcie

Antoniewicz, Wartołowska 1964, s. 30; Behla 1888, s. 165; Cetwiński 2001, s. 225-243; Drescher 1870, Bd. 1, s. 35; Eistert 1934; Hellmich 1930, Bd. 3, s. 41; Kaletynowie M. i T., Lodowski 1968, s. 40-41; Kiock 1927, s. 96; Kokosza 1994, t. 36/37, poz. 77; Kramarek 1969, s. 104; Lodowski 1973, t. 15, s. 343-344; Nowakowski 2017, s. 273-274; Pawłowski 1978, s. 211-212; Prus 1994, s. 68; Schuster 1869, s. 106; Vug 1890, s. 109

@article{antoniewicz_mapa_1964,

title = {Mapa grodzisk w Polsce},

author = {W. Antoniewicz and Z. Warto\lowska},

year  = {1964},

date = {1964-01-01},

urldate = {1964-01-01},

journal = {Wroc\law},

pages = {29},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@book{behla_vorgeschichtlichen_1888,

title = {Die vorgeschichtlichen Rundw\"{a}lle im \"{o}stlichen Deutschland},

author = {R. Behla},

year  = {1888},

date = {1888-01-01},

urldate = {1888-01-01},

address = {Berlin},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@article{cetwinski_rod_2001,

title = {R\'{o}d Jeszka Poduszki i ko\'{s}ci\'{o}\l w Brzezimierzu},

author = {M. Cetwi\'{n}ski},

year  = {2001},

date = {2001-01-01},

journal = {\'{S}l\k{a}ski tygiel},

pages = {225-243},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@article{drescher_ueber_1870,

title = {Ueber den gegenw\"{a}rtigen Stand der Ermittelungen auf dem Gebiet des schlesischen Heidenthums},

author = {R. Drescher},

year  = {1870},

date = {1870-01-01},

urldate = {1870-01-01},

journal = {Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift},

volume = {1},

pages = {35},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@article{eistert_urkundliche_1934,

title = {Urkundliche Nachrichten \"{u}ber Burgh\"{u}gel und Burgw\"{a}lle im Kreise Ohlau},

author = {K. Eistert},

year  = {1934},

date = {1934-01-01},

journal = {Unser Schlesien (dodatek do Ohlauer Kreis- und Stadtblatt)},

number = {110, 127},

pages = {14.05.1934, 27.06.1934},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@article{Hellmich1930,

title = {Schlesische Wehranlagen},

author = {Max Hellmich},

year  = {1930},

date = {1930-01-01},

urldate = {1930-01-01},

journal = {Altschlesien},

volume = {3},

pages = {40\textendash41},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@book{kaletynowie_grodziska_1968,

title = {Grodziska wczesno\'{s}redniowieczne wojew\'{o}dztwa wroc\lawskiego},

author = {M. Kaletyn and T. Kaletyn and J. Lodowski},

year  = {1968},

date = {1968-01-01},

urldate = {1968-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@article{kiock_schwedenschanze_1927,

title = {Die Schwedenschanze im Pfarrgarten von W\"{u}stebriese},

author = {Kiock},

year  = {1927},

date = {1927-01-01},

journal = {Heimatkalender f\"{u}r Stadt und Kreis Ohlau},

pages = {96},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@article{kokosza_archiwalia_1994,

title = {Archiwalia archeologiczne z by\lego powiatu O\lawa, cz. 2},

author = {J. Kokosza},

year  = {1994},

date = {1994-01-01},

journal = {Silesia Antiqua},

volume = {36/37},

number = {77},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@book{kramarek_wczesnosredniowieczne_1969,

title = {Wczesno\'{s}redniowieczne grodziska ryczy\'{n}skie na \'{S}l\k{a}sku},

author = {J. Kramarek},

year  = {1969},

date = {1969-01-01},

urldate = {1969-01-01},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@article{lodowski_brzezimierz_1973,

title = {Brzezimierz, pow. O\lawa},

author = {J. Lodowski},

year  = {1973},

date = {1973-01-01},

journal = {Silesia Antiqua},

volume = {15},

pages = {343-344},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@book{Nowakowski2017,

title = {\'{S}l\k{a}skie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne},

author = {Dominik Nowakowski},

year  = {2017},

date = {2017-01-01},

urldate = {2017-01-01},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@phdthesis{pawlowski_grody_1978,

title = {Grody sto\.{z}kowate, ostros\lupowe i wie\.{z}e mieszkalno-obronne na \'{S}l\k{a}sku w \'{s}redniowieczu},

author = {A. Paw\lowski},

year  = {1978},

date = {1978-01-01},

urldate = {1978-01-01},

pages = {199-200},

school = {KHASiT Politechniki Wroc\lawskiej},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {phdthesis}

}

@techreport{prus_katalog_1994,

title = {Katalog stanowisk archeologicznych wojew\'{o}dztwa wroc\lawskiego (stanowiska opublikowane, cz. I)},

author = {O. Prus},

year  = {1994},

date = {1994-01-01},

urldate = {1994-01-01},

address = {Wroc\law},

note = {maszynopis w Archiwum Naukowy Muzeum Archeologicznego we Wroc\lawiu},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@book{schuster_alten_1869,

title = {Die alten Heidenschanzen Deutschlands (mit specialler Beschreibung des Oberlausitzer Schanzensystems)},

author = {O. Schuster},

year  = {1869},

date = {1869-01-01},

urldate = {1869-01-01},

address = {Dresden},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@collection{\ssSub06b,

title = {SUb IV = Schlesisches Urkundenbuch. Tom IV},

author = {IV SUB},

editor = {W. Irgang},

year  = {1988},

date = {1988-01-01},

urldate = {1988-01-01},

address = {K\"{o}ln-Weimar-Wien},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@book{vug_schlesische_1890,

title = {Schlesische Heidenschanzen und die Handelstrassen der Alten},

author = {O. Vug},

year  = {1890},

date = {1890-01-01},

urldate = {1890-01-01},

pages = {216-218},

address = {Grottkau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}