Lubliniec, zamek (ob. nieistniejący)

Przynależność administracyjna

Obecna: m. Lubliniec, pow. Lubliniecki, woj. śląskie

Historyczna: księstwo opolskie, rejencja opolska

Lokalizacja i stan obiektu

Obecna budowla – pałac zbudowany w XVIII w., przekształcony w XIX w. Położony jest on w odległości ponad 200 m od skraju miasta

Inna budowla, określana mianem zamku położona była na obrzeżu starego miasta przy nieistniejącym obecnie stawie. Zamek nie zachował się; do niedawna istniała jeszcze kamienica pod adresem ul. Piłsudskiego 11, w której mogły się kryć reszty murów dawnego zamku. W 2020 roku budynek uległ w większości zniszczeniu podczas prac budowlanych związanych z budową pobliskiego targowiska.

Toponomastyka

• 1238 – Lubnic (CDS VII reg. 510)
• Ok 1305 – Lublyn (CDS XIV s. 101)
• 1310 i 1366 – Lubin (CDS VI reg. 34)
• 1384 i 1460 – Lublin (CDS VI reg. 64 i 249)
• 1517 – Lublinicz (CDS VI reg. 496)

Dzieje własności dóbr ziemskich i obiektu  na podstawie przyczynków źródłowych

Książęta opolscy:

• 1246-1282 – Władysław I
• 1282-1313 – Bolesław I
• 1313-1356 – Bolesław II
• 1356-1382 – Bolesław III
• 1382-1437 – Bolesław IV
• 1437-1460 – Bolesław V Wołoszek
• 1469-1476 – Mikołaj I
• 1476- 1497 – Mikołaj II
• 1476-1532 – Jan II Dobry

Hohenzollernowie – zastaw do 1552, po czyn Izabela Zapolya (FIKUS s. 19-34)

• Od 1562 – domena królewska zastawiono:
• 1562-1568 – Mikołaj Lasota ze Steblowa
• 1565-1576 – Jakub Sporwein
• 1576 – Jan II Kochcicki wykupił Lubliniec z rąk króla, tworząc mniejsze państwo stanowe, zm. 1611
• 1611 – po 1612 – Jan III Kochcicki, któremu skonfiskowano dobra
• 1629-1661 – Andrzej Cellari
• 1661-1680 – Jan Ferdynand Cellari
• 1680-1722 – Piotr Jarosław Cellari
• 1722-1727 – Elżbieta Cellari
• 1727-1750 – Piotr de Garnier
• 1750-1763 – Andrzej Tomasz de Garnier
• 1763 – Barbara von  Gaschin
• 1763- przed 1776 Karol Ludwig von Ziemicki
• Przed 1776 – Barbara von Gaschin
• 1776 – Zofia Karolina von Dyhrn
• 1781-1783 – Dionizy von Janneret
• 1783-1830 – Franciszek Grotowski

Fundacja powołana testamentem Franciszka Grotowskiego (FIKUS s. 61-89)

Historia budowlana

Najstarsze wzmianki o zamku w Lublińcu pochodzą z okresu wojny ks. opolskiego Władysława II z królem Polski Władysławem Jagiełłą. W 1396 r. zawarto pokój w wyniku którego, za zasługi otrzymał wojewoda krakowski Spytek z Melsztyna zamek w Lublińcu. Zamek wspomniano wyraźnie jako fortalitum w 1397 r. O jego wyglądzie i rozplanowaniu nic nie wiadomo (SPERKA s.79).

Około 1600 r. budynek zamku i przyległy kompleks budynków miały być otoczone palisadą i położone były na lekkim wzniesieniu opadającym w kierunku płd. dokąd sięgał las. Tam płynęła niegdyś rzeczka, która znikła wskutek wysuszenia. Ten opis odpowiada obecnemu usytuowaniu pałacu (FIKUS s. 250).

Jednakże pierwotny zamek lubliniecki miał być położony w zupełnie innym miejscu. Na początku XX w. jako zamek (Schloss) wskazywano kompleks budynków położonych na zach. od starego miasta przy stawie zamkowym (zwany także Wasserburg) (SIEMKO s. 120-121).

Miała to być trzyskrzydłowa budowla wzniesiona z kamienia łamanego ze sklepionymi piwnicami, które znajdowały się poniżej poziomu wody. Wg relacji Bruno Gogolina z 1911 r. w jednym z pomieszczeń w podziemiach miał być wmurowany głaz narzutowy o śr. ok. 70 cm na którym wyryty był rok 1380 i dwa inicjały. Z tego miejsca kilka schodów miało prowadzić do podziemnego ganku, którego wejście było zamurowane (FIKUS s. 249).

Typ budowli

Wobec nie do końca rozstrzygniętej kwestii, czy zamek lubliniecki zawsze zlokalizowany był w miejscu obecnego pałacu czy też nastąpiła translokacja niewątpliwie mamy do czynienia z zamkami nizinnymi. Położony bliżej miasta nad stawem był książęcym, regularnym, zbudowanym w XIV w., następnie rozbudowanym w XV i XVI w. Przylegał do miasta i był częściowo otoczony stawem. O budowli poprzedzającej pałac zbudowany w XVIII w. trudno cokolwiek stwierdzić, poza faktem, że w piwnicach wzniesionych z łamanego kamienia użyto także gotyckiej cegły, wmurowanych dość przypadkowo, bez wyraźnego wątku.

Ikonografia i zdjęcia