Pogalewo Małe, st. 1 (gm. Brzeg Dolny), motte

Przynależność administracyjna

Obecna: Pogalewo Małe (Klein Pogul, Kr. Wohlau, MBl. 2765), gm. Brzeg Dolny, pow. wołowski, woj. dolnośląskie; stan. nr 1, AZP 98/76-25

Przynależność historyczna: księstwo głogowskie, biskupi klucz majątkowy

Lokalizacja

Na krawędzi terasy nadzalewowej Odry, w S części wsi, kilkadziesiąt metrów na E od dawnego folwarku.

Wybór źródeł do dziejów miejscowości i dóbr ziemskich:

• 1253 – Pogelau (SUb, III, nr 73)
• 1259 – Konrad I głogowski nakazał swojemu sołtysowi lokować na prawie flamandzkim wieś Pogalov (SUb, III, nr 280)
• 1262 – Konrad I głogowski w zamian za liczące 24 łany Pogalewo uzyskał od biskupa wrocławskiego wsie Quassanize et Chrenchize (SUb, III, nr 388)
• 1262 – książę Henryk III wrocławski sprzedał biskupowi Tomaszowi las położony naprzeciwdworu biskupiego w Pogalewie [curia episcopalis in Pogaleu] (SUb, III, nr 421)
• 1300 – Poglow (LF, B, 93)
• 1315 – wystawił tu dokument biskup Henryk z Wierzbnej (RS 3490)
• 1344 – książę Konrad II oleśnicki oblegał i zdobył należący do biskupa wrocławskiego dwór w Pogalewie [curia] (UGBB, nr 274)
• 1421/25 – allodium in parua Pogelaw (Reg. Wrat., s. 215, 225)
• 1460 – bracia Mikołaj Starszy i Mikołaj Działoszowie z Miękini oświadczyli, że Katarzyna, wdowa po Świdrygiele Haugwitzu, wraz z córkami Magdaleną, Katarzyną i Barbarą, ze względu na nieobecność biskupa Jodoka, za pośrednictwem kanoników katedralnych i administratorów biskupich, sprzedały wystawcom klucz majątkowy [den Halt] w Pogalewie Wielkim i Małym, należący do wrocławskiego dworu biskupiego, który nabyły od biskupa Konrada za 200 grzywien groszy i 160 grzywien halerzy (AAWr., DL, N II 55).
• Dwór w Pogalewie Małym był ośrodkiem niewielkiego klucza biskupiego obejmującego pięć wsi.

Opis obiektu

Grodzisko stożkowate zachowane w formie czworobocznego kopca o wymiarach u podstawy 30,5 x 38 m, u góry 12,5 x 22 m i wysokości od 4-5 m. Nasyp zbudowano w centralnej części plateau o trapezowatym zarysie i wymiarach ok. 49-79 m x 85 m, które otaczała fosa, obecnie czytelna od E i NE o szerokości 22-25 m. Kopiec częściowo zniszczony wbudowaną w niego zapewne w XIX w. piwnicą. Podczas badań powierzchniowych pozyskano drobne ułamki ceramiki i grudek polepy. Na podstawie źródeł pisanych obiekt datowano na XIII-XV w.

Mapy

Zdjęcia

Dokumentacja w ramach projektu „Od grodu do zamku“

Wzmianki konkretnie o tym obiekcie

Hellmich 1930, s. 42; Informator Konserwatora Zabytków Archeologicznych 1964, s. 100; Antoniewicz, Wartołowska 1964, s. 40; Kaletyn 1965, s. 284-285; Pawłowski 1978, s. 308-309; Prus 1994, s. 597; Nowakowski 2017, s. 394-395

@article{antoniewicz_mapa_1964,

title = {Mapa grodzisk w Polsce},

author = {W. Antoniewicz and Z. Warto\lowska},

year  = {1964},

date = {1964-01-01},

urldate = {1964-01-01},

journal = {Wroc\law},

pages = {29},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@article{Hellmich1930,

title = {Schlesische Wehranlagen},

author = {Max Hellmich},

year  = {1930},

date = {1930-01-01},

urldate = {1930-01-01},

journal = {Altschlesien},

volume = {3},

pages = {40\textendash41},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@booklet{informator1964,

title = {Informator Konserwatora Zabytk\'{o}w Archeologicznych},

year  = {1964},

date = {1964-01-01},

urldate = {1964-01-01},

pages = {78-79},

month = {01},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {booklet}

}

@book{Nowakowski2017,

title = {\'{S}l\k{a}skie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne},

author = {Dominik Nowakowski},

year  = {2017},

date = {2017-01-01},

urldate = {2017-01-01},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@phdthesis{pawlowski_grody_1978,

title = {Grody sto\.{z}kowate, ostros\lupowe i wie\.{z}e mieszkalno-obronne na \'{S}l\k{a}sku w \'{s}redniowieczu},

author = {A. Paw\lowski},

year  = {1978},

date = {1978-01-01},

urldate = {1978-01-01},

pages = {199-200},

school = {KHASiT Politechniki Wroc\lawskiej},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {phdthesis}

}

@techreport{prus_katalog_1994,

title = {Katalog stanowisk archeologicznych wojew\'{o}dztwa wroc\lawskiego (stanowiska opublikowane, cz. I)},

author = {O. Prus},

year  = {1994},

date = {1994-01-01},

urldate = {1994-01-01},

address = {Wroc\law},

note = {maszynopis w Archiwum Naukowy Muzeum Archeologicznego we Wroc\lawiu},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {techreport}

}

@collection{\ssCDS14,

title = {CDS XIV = Codex Diplomaticus Silesiae, Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Bd. XIV},

author = {14 CDS},

editor = {H. Markgraf and W. Schulte},

year  = {1889},

date = {1889-01-01},

urldate = {1889-01-01},

publisher = {Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis},

address = {Breslau},

note = {tak\.{z}e skr\'{o}towo jako LfeV; Lf; LF},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS16,

title = {CDS XVI = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1301-1315, Bd. XVI},

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke

},

year  = {1892},

date = {1892-01-01},

urldate = {1892-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\' lub \'RSIV\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssregwrat,

title = {Reg. Wrat. = Das Registrum Wratislaviense censuum et reddituum ad episcopatum spectantium, Quellen zur Geschichte der Besitzverh\"{a}ltnisse des Bistums Breslau, Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschichte, Bd. 3},

editor = {W. Schulte},

year  = {1907},

date = {1907-01-01},

urldate = {1907-01-01},

address = {Breslau },

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssSub03,

title = {SUB III = Schlesisches Urkundenbuch. Tom III},

author = {III SUB},

year  = {1984},

date = {1984-01-01},

urldate = {1984-01-01},

address = {K\"{o}ln},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssUGBB,

title = {UGBB = Urkunden zur Geschichte des Bisthums Breslau im Mittelalter},

editor = {G. A. Stenzel},

year  = {1845},

date = {1845-01-01},

urldate = {1845-01-01},

address = {Breslau},

note = {Zbi\'{o}r \'{z}r\'{o}de\l na temat historii Biskupstwa Wroc\lawskiego w \'{s}redniowieczu},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}