Na północno-wschodnich obrzeżach Żagania, około 1,5 km od miasta, znajduje się średniowieczny obiekt typu motte. Zachowany kopiec o czworobocznym planie i zaokrąglonych narożnikach jest częściowo zniszczony w wyniku pozyskiwania piasku. Pierwotnie otoczony fosą i wałem, obecnie zachowane są fragmenty od północy, wschodu i południa. Badania archeologiczne odsłoniły mury domniemanej szubienicy oraz liczne artefakty, w tym ceramikę, cegły i kości. Chronologia obiektu sięga XIII-XIV wieku.
Lokalizacja | woj. lubuskie, pow. żagański, gm. Żagań |
---|---|
Współrzędne | 51.623668 N, 15.3332429 E |
Obszar AZP | 68-12 |
Chronologia | późne średniowiecze |
Autorzy | Dominik Nowakowski |
Data udostępnienia | 12.07.2024 |
Jak cytować?
Zdjęcia, ryciny, ilustracje, plany, przekroje, etc. – jak w podpisach
Opis
Przynależność administracyjna i toponomastyka
Obecna: Żagań (Sagan, Kr. Sagan, MBl. 2479), gm. loco, pow. żagański, woj. lubuskie; stan. nr 6, AZP 34/68-12
Przynależność historyczna: księstwo głogowskie, księstwo żagańskie
Kontekst przestrzenny, rozplanowanie, stan zachowania obiektu
Na naturalnym wyniesieniu opadającym w kierunku podmokłej doliny Bobru, ok. 1,5 km na północny-wschód od miasta.
Wybór źródeł do dziejów miejscowości i obiektu
- 1318 – margrabia brandenburski Waldemar oddał stary gród (alten Burg) mieszczanom żagańskim (SR 3822)
- 1337 – nadanie Waldemara odnośnie przekazania wzgórza grodowego (Burgberg) potwierdził książę Henryk IV żagański (SR 5895)
Opis obiektu
Obiekt zachowany jako kopiec założony na planie czworoboku o zaokrąglonych narożach. W części zachodniej zniszczony w wyniku pozyskiwania piasku ze zbocza. Zachowana część nasypu ma wymiary u podstawy ok. 29 x 34 m, na górze 24 x 26 m, a wysokość ok. 3 m. Pierwotnie obiekt prawdopodobnie otaczała fosa i wał zewnętrzny, obecnie zachowane od północy, wschodu i południa. Szerokość fosy wynosi ok. 10 m, natomiast wał zewnętrzny ma szerokość 8-10 m i wysokość 1-3 m.
W wykopie sondażowym założonym na majdanie odsłonięto częściowo widoczne także na powierzchni mury domniemanej szubienicy. Odkryty odcinek fundamentu o grubości 0,8-1 m zbudowano z otoczaków i kamienia łamanego, w technice zbliżonej do opus emplectum – lica ścian wykonano z dużych kamieni, a środek wypełniono drobniejszymi kamieniami i pojedynczymi fragmentami cegieł palcówek, spojonymi zaprawą wapienną. Na podstawie odsłoniętego fragmentu fundamentu oraz czytelnych na powierzchni zarysów budowli ustalono, że miała ona plan prostokąta o wymiarach 6,4 x 7,3 m.
Na całej powierzchni wykopu odsłonięto cienką warstwę rozbiórkową składającą się z gruzu wapiennego, fragmentów cegieł i dachówek oraz nielicznych kości ludzkich i zwierzęcych. Pod nią zalegała warstwa użytkowa składająca się z jasnobrunatnej próchnicy zawierającej nieliczny materiał zabytkowy. Podczas badań archeologicznych na terenie stanowiska znaleziono fragmenty ceramiki, cegieł i dachówek oraz kości ludzkie i zwierzęce.
Chronologia
Na podstawie źródeł pisanych i archeologicznych XIII-XIV w.
Ilustracje
Mapy i plany



Zdjęcia



Literatura
Wzmianki konkretnie o tym obiekcie
Hellmich 1930, s. 45; Altschlesien 1936, s. 315; Steller 1938, s. 140-143; Antoniewicz, Wartołowska 1964, s. 47; Pawłowski 1978, s. 379-380; Lewczuk 2001, s. 169; Nowakowski 2008, s. 414-417; Duma, Rutka, Wojtucki 2015, s. 52-61; Nowakowski 2017, s. 480-481
Mapa grodzisk w Polsce Journal Article
In: Wrocław, pp. 29, 1964.
Wyniki badań archeologicznych prowadzonych na domniemanym miejscu straceń w Żaganiu w 2014 roku Journal Article
In: Pomniki Dawnego Prawa, vol. 31, pp. 52-61, 2015.
Schlesische Wehranlagen Journal Article
In: Altschlesien, vol. 3, pp. 40–41, 1930.
Perspektywy badań nad późnym średniowieczem i okresem wczesnonowożytnym w południowej części Środkowego Nadodrza Journal Article
In: Silesia Antiqua, vol. 42, pp. 149–176, 2001.
Siedziby książęce i rycerskie księstwa głogowskiego w średniowieczu Book
Wrocław, 2008.
Śląskie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne Book
2017.
Grody stożkowate, ostrosłupowe i wieże mieszkalno-obronne na Śląsku w średniowieczu PhD Thesis
KHASiT Politechniki Wrocławskiej, 1978.
CDS XVIII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1316-1326, Bd. XVIII Collection
Breslau, 1898, (używany również skrót 'RS' lub 'RS V').
CDS XXIX = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte 1334-1337, Bd. XXIX Collection
Breslau, 1923, (używany również skrót 'RS').
Kastellanei und Stadt Sagan Journal Article
In: Zeitschrift des Vereins für Geschichte Schlesiens, vol. 72, pp. 140-143, 1938.