Mikulczyce, st. 14, osiedle Zabrza, motte

Przynależność administracyjna i toponomastyka

Obecna: Mikulczyce (Mikultschütz, Kr. Tarnowitz, MBl. 3308), ob. osiedle Zabrze-Mikulczyce, gm. Zabrze, pow. zabrski, woj. śląskie; stan. nr 14, AZP 26/96-45

Przynależność historyczna: księstwo bytomskie

Kontekst przestrzenny, rozplanowanie, stan zachowania obiektu

Na wierzchołku niewysokiego cypla, ograniczonego podmokłymi dolinami Rokitnickiego i Mikulczyckiego Potoku, na południowy zachód od zabudowań dawnego folwarku.

Wybór źródeł do dziejów miejscowości i obiektu

• 1304-1312 – Dobiesław de Miculczicz (SR 2785, 2902, 3193, 3293)
• 1316-1338 – Jaśko z Mikulczyc (SR 3578, 6149)
• 1325/27 – Mikołaj proboszcz de Niculticz (ACP, I, 143)
• 1346/58 – parafia w dekanacie bytomskim (ACP, II, 189)
• 1369 – podział posiadłości między księciem Konradem II oleśnickim a Przemysławem cieszyńskim, na mocy którego do drugiego z wymienionych miał należeć das Teil des land do Milculczicz inne hat (Heinrich 1818, s. 70) 1371 – wymieniony Mikołaj, sołtys w Mikulczycach (Gramer 1863, s. 57

Opis obiektu

Obiekt zbudowany z wykorzystaniem naturalnych walorów obronnych terenu, poprzez odcięcie przekopem wierzchołka cypla od reszty wysoczyzny. Pierwotnie prawdopodobnie składał się z dwóch części. Głównym elementem jest kopiec na planie koła o średnicy u podstawy około 35 m, u góry około 13 x 14 m, wzniesiony od 4 do 8 m ponad okoliczny teren. Po wschodniej stronie nasypu znajduje się odcinkowa fosa o szerokości 12 m, przylegająca do słabo widocznego w terenie nerkowatego wyniesienia o długości około 60 m i szerokości 45-50 m.

W wykopie sondażowym na majdanie odsłonięto pozostałości drewnianego budynku na planie prostokąta o bliżej nieokreślonych rozmiarach. Znaleziono tam fragmenty przepalonych belek, spaleniznę oraz warstwy brunatno-ceglastej próchnicy z węglami drzewnymi, przemieszane z grudkami ceglastej polepy. Obok reliktów budynku odkryto głęboki na 1,4 m dół po słupie o średnicy 0,4 m. Kolejny wykop, obejmujący stok kopca, fosę i częściowo przeciwległy stok fosy, wykazał, że pierwotnie fosa była nawodniona. W partii przydennej miała ona nieckowaty przekrój, a jej pierwotna głębokość była około 1 m większa niż obecnie.

Podczas badań powierzchniowych i sondażowych na terenie stanowiska znaleziono fragmenty ceramiki naczyniowej, płytowe kafle piecowe, bełty kuszy, strzemię oraz fragment podkowy.

Chronologia

Na podstawie źródeł pisanych i materiałów archeologicznych XIII/XIV-XV w.

Ilustracje

Wzmianki konkretnie o tym obiekcie

Heinrich 1818; Gramer 1863; Altschlesische Blätter 1933, s. 91; Altschlesische Blätter 1935, s. 151; Pierzyna 1970, s. 58-60; Pierzyna 1971, s. 147-156; Szydłowska 1972, s. 231; Szydłowska 1974, s. 301; Hrebenda 1972, s. 243; Pawłowski 1978, s. 375; Gorgolewski, Tomczak 1996, s. 90; Kosmala 1999, s. 236-244; Tomczak 2012, s. 204-205; Lewicki 2015, s. 245-248; Nowakowski 2017, s. 364-365; SR 2785, 2902, 3193, 3293; SR 3578, 6149; ACP, I, 143; ACP, II, 189; Heinrich 1818, s. 70; Gramer 1863, s. 57

@book{GorgolewskiTomczak1996,

title = {Grodziska G\'{o}rnego \'{S}l\k{a}ska i Zag\l\k{e}bia D\k{a}browskiego z lotu ptaka},

author = {W. Gorgolewski and E. Tomczak},

year  = {1996},

date = {1996-01-01},

urldate = {1996-01-01},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@collection{Gramer1863,

title = {Chronik der Stadt Beuthen in Ober-Schlesien},

author = {F. Gramer},

year  = {1863},

date = {1863-01-01},

urldate = {1863-01-01},

publisher = {Beuthen},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@article{Hrebenda1972,

title = {Sprawozdanie z dzia\lalno\'{s}ci archeologicznej s\lu\.{z}by konserwatorskiej na terenie woj. katowickiego w 1970 roku},

author = {W. Hrebenda},

year  = {1972},

date = {1972-01-01},

urldate = {1972-01-01},

journal = {Silesia Antiqua},

volume = {14},

pages = {242-244},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@book{Nowakowski2017,

title = {\'{S}l\k{a}skie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne},

author = {Dominik Nowakowski},

year  = {2017},

date = {2017-01-01},

urldate = {2017-01-01},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@phdthesis{pawlowski_grody_1978,

title = {Grody sto\.{z}kowate, ostros\lupowe i wie\.{z}e mieszkalno-obronne na \'{S}l\k{a}sku w \'{s}redniowieczu},

author = {A. Paw\lowski},

year  = {1978},

date = {1978-01-01},

urldate = {1978-01-01},

pages = {199-200},

school = {KHASiT Politechniki Wroc\lawskiej},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {phdthesis}

}

@collection{\ssCDS16,

title = {CDS XVI = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1301-1315, Bd. XVI},

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke

},

year  = {1892},

date = {1892-01-01},

urldate = {1892-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\' lub \'RSIV\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS18,

title = {CDS XVIII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1316-1326, Bd. XVIII},

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke},

year  = {1898},

date = {1898-01-01},

urldate = {1898-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\' lub \'RS V\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@book{tomczak_malo_2012,

title = {Ma\lo znane warownie G\'{o}rnego \'{S}l\k{a}ska},

author = {E. Tomczak},

year  = {2012},

date = {2012-01-01},

urldate = {2012-01-01},

pages = {22-25},

address = {Katowice},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}