Nowe Miasteczko, zamek (ob. nieistniejący)

Przynależność administracyjna

Obecna: Nowe Miasteczko (niem. Neustädtel) gm. Nowe Miasteczko, pow. nowosolski, woj. lubuskie; stan. bez nr, AZP 67-16

Przynależność historyczna: księstwo głogowskie

Lokalizacja

W obrębie fortyfikacji miejskich, w NW części miasta lokacyjnego

Wybór źródeł do dziejów miejscowości i dóbr ziemskich:

• 1296 – wzmiankowany districtus Nouestatensi (SUb, VI, nr 244)
• 1302 – wzmiankowane nova Civitatas (RS 2700)
• 1337 – Jan ścinawski sprzedał swoje prawa do księstwa głogowskiego książętom Henrykowi i Konradowi, panom Żagania i Oleśnicy (RS 5956)
• 1342 – Jan ścinawski zastawił margrabiemu Karolowi opidum Lynde (LuBS, I, s. 160)
• 1347 – Jan Luksemburski zhołdował dożywotnio Jana ścinawskiego z jego posiadłości, w tym miasteczka Tylia (LuBS, I, s. 168)
• 1361 – książę Jan sprzedał miasto Henrykowi V głogowskiemu (LuBS, I, s. 181)
• 1378 – podział księstwa głogowskiego, Nowe Miasteczko w dzielnicy kożuchowskiej (LuBS, I, s. 193)
• 1409 – Jan Tauchsdorf jako dziedziczny pan miasta (Inv. Grünb., s. 71)
• 1420 – Henryk głogowski potwierdził braciom Mikołajowi i Janowi Tauchsdorfom ich dobra po zmarłym ojcu Janie, w tym Nowe Miasteczko z młynami i folwarkami (CDS, XXIV, s. 72)
• 1428-1450 – siedzieli tu bracia Mikołaj, Jan, Henryk i Jan Tauchsdorfowie (CDS, XXIV, s. 71, 72-75)
• 1484-1486 – pisali się stąd bracia Kasper, Baltazar i Krzysztof Tauchsdorfowie (CDS, XXIV, s. 78-79, 119)
• 1506 – Jan Tauchsdorf sprzedał swoje dobra, w tym siedzibę [Sitz] w Nowym Miasteczku braciom Janowi i Mikołajowi Rechenbergom ze Sławy (CDS, XXIV, s. 81)
• 1508 – wzmiankowany dział Rechenbergów (CDS, XXIV, s. 108)
• 1541 – Franz Rechenberg z Siedliska nadał dobra w Nowym Miasteczku Jerzemu Rechenbergowi z Otynia (CDS, XXIV, s. 85)
• 1623 – Anna von Kittlitz, wdowa po Aleksie von Kittlitz, sprzedała zamek z wyposażeniem magistrowi Janowi Strausowi (Kolbe 1924, s. 65)

Opis obiektu

Na temat średniowiecznego zamku, poza jego przybliżoną lokalizacją, niewiele wiadomo. Według opisu obiektu przytoczonego w dokumencie jego sprzedaży z 1623 r., głównym elementem założenia była bliżej nieokreślona, co najmniej dwukondygnacyjna budowla. W jej otoczeniu znajdowały się zabudowania, w tym stodoła i mały domek oraz dziedziniec gospodarczy. W XVIII w. obiekt funkcjonował jako położony przy Bramie Bytomskiej browar, przedstawiony na widoku miasta F.B. Wernera. Później zamek miał zostać przebudowany na kamienicę mieszczańską (w okresie międzywojennym dom nr 100), położoną przy ulicy zw. Schloßgasse (ob. ul. Zamkowa). Mimo tego jeszcze w tym czasie czytelne było po nim tarasowe wyniesienie.

Ilustracje

Wzmianki konkretnie o tym obiekcie

Kolbe 1924, s. 65-66; Kowalski 1970, s. 316; Kowalski 1976, s. 171; Kowalski 1987, s. 151; Lewczuk 2001, s. 165; Zawiślak 2003, s. 91-93; Nowakowski 2008, s. 367-368

@book{Kolbe1924,

title = {Geschichte der Stadt Neust\"{a}dtel},

author = {E. Kolbe},

year  = {1924},

date = {1924-01-01},

address = {Neust\"{a}dtel},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{kowalski_zabytki_1976,

title = {Zabytki \'{S}rodkowego Nadodrza. Katalog architektury i urbanistyki},

author = {S. Kowalski},

year  = {1976},

date = {1976-01-01},

urldate = {1976-01-01},

pages = {35-36},

address = {Zielona G\'{o}ra},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{kowalski_zabytki_1987,

title = {Zabytki wojew\'{o}dztwa zielonog\'{o}rskiego},

author = {S. Kowalski},

year  = {1987},

date = {1987-01-01},

urldate = {1987-01-01},

pages = {39-40},

address = {Zielona G\'{o}ra},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@inbook{Kowalski1970,

title = {Nowe Miasteczko},

author = {S. Kowalski},

editor = {Z. Kaczmarczyk and A. W\k{e}dzki},

year  = {1970},

date = {1970-01-01},

booktitle = {Studia nad pocz\k{a}tkami i rozplanowaniem miast nad \'{s}rodkow\k{a} Odr\k{a} i doln\k{a} Wart\k{a} (wojew\'{o}dztwo zielonog\'{o}rskie), t. II},

pages = {316},

address = {Zielona G\'{o}ra},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {inbook}

}

@article{Lewczuk2001,

title = {Perspektywy bada\'{n} nad p\'{o}\'{z}nym \'{s}redniowieczem i okresem wczesnonowo\.{z}ytnym w po\ludniowej cz\k{e}\'{s}ci \'{S}rodkowego Nadodrza},

author = {J. Lewczuk},

year  = {2001},

date = {2001-01-01},

urldate = {2001-01-01},

journal = {Silesia Antiqua},

volume = {42},

pages = {149\textendash176},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@book{nowakowski_siedziby_2008,

title = {Siedziby ksi\k{a}\.{z}\k{e}ce i rycerskie ksi\k{e}stwa g\logowskiego w \'{s}redniowieczu},

author = {D. Nowakowski},

year  = {2008},

date = {2008-01-01},

urldate = {2008-01-01},

pages = {424-431},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@collection{\ssCDS16,

title = {CDS XVI = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1301-1315, Bd. XVI},

editor = {Colmar Gr\"{u}nhagen and Konrad Wutke

},

year  = {1892},

date = {1892-01-01},

urldate = {1892-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\' lub \'RSIV\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS29,

title = {CDS XXIX = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte 1334-1337, Bd. XXIX},

editor = {Konrad Wutke and Erich Randt and Hans Bell\'{e}e},

year  = {1923},

date = {1923-01-01},

urldate = {1923-01-01},

address = {Breslau},

note = {u\.{z}ywany r\'{o}wnie\.{z} skr\'{o}t \'RS\'},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\sslehns_i_1881,

title = {LuB 1 = Lehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen F\"{u}rstenth\"{u}mer im Mittelalter, Bd. 1},

author = {C. Gr\"{u}nhagen and H. Markgraf},

editor = {C. Gr\"{u}nhagen and H. Markgraf},

year  = {1881},

date = {1881-01-01},

urldate = {1881-01-01},

booktitle = {Publicationen aus den k\"{o}niglichen preu\ssischen Staatsarchiven Bd. 7},

address = {Leipzig},

note = {Publicationen aus den k\"{o}niglichen preu\ssischen Staatsarchiven Bd. 7; alternatywne skr\'{o}ty: LuBS, LBuS},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssSub06,

title = {SUb VI = Schlesisches Urkundenbuch. Tom VI: 1291-1300},

author = {VI SUB},

editor = {H. Appelt and J. Menzel and W. Irgang},

year  = {1998},

date = {1998-01-01},

urldate = {1998-01-01},

address = {K\"{o}ln},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@inbook{Zawislak2003,

title = {Mury obronne Nowego Miasteczka},

author = {J. Zawi\'{s}lak},

editor = {T. Andrzejewski},

year  = {2003},

date = {2003-01-01},

booktitle = {Budownictwo obronne \'{S}rodkowego Nadodrza. Powiat nowosolski},

pages = {88-95},

address = {Nowa S\'{o}l},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {inbook}

}

@bachelorthesis{β24CDS,

title = {CDS XXIV = Codex Diplomaticus Silesiae, Die Inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. Die Kreise Gr\"{u}nberg und Freistadt, Bd. XXIV},

editor = {Konrad Wutke},

year  = {1908},

date = {1908-01-01},

urldate = {1908-01-01},

key = {Inv. Gr\"{u}nb},

note = {Inv. Gr\"{u}nb.},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {bachelorthesis}

}