Włodzienin, zamek

Przynależność administracyjna

Obecna: gmina Branice, pow. głubczycki, woj. opolskie

Historyczna: księstwo opawskie, księstwo Karmówskie, pow. głubczycki, rejencja opolska

Lokalizacja i stan zachowania

Zamek położony był na płaskim terenie w dolinie rzeki Troji. W latach 90-tych XIX w. rozpoczęto jego rozbiórkę. Część budynku adaptowano na dom mieszkalny. Po 1945 r. na jego miejscu zbudowano szkołę. Obecnie zamek nie istnieje.

Toponomastyka

• 1377 – Bladin (CDS VI nr XV i XVI)
• 1407 – Bladen (CDS VI reg 113)
• 1459 – Pladen (CDS VI reg 224)
• 1482 – Wladymyn (CDS VI reg 342)
• 1494 – Wlosstine (CDS VI reg 418)

Dzieje dóbr ziemskich

• 1381 – zmarł Wacław Krawarz, właściciel Włodziemina. (SĘKOWSKI IV s, 106)
• Rodzina Fuellstein utworzyła w XIV w. linię z Włodzieminem i nazywała się Wladensky von Fuellstein. (SĘKOWSKI II s, 275)
• Przed 1402 – Hanusz, Herbert, Sigfrid, Otto i Mikołaj, synowie Herberta przejmują Włodziemin (PILNAČEK IV s. 101)
• 1409-1441 – Hanusz wzmiankowany w dokumentach (PILNAČEK IV s. 101)
• 1464 – Herbort z Vladenina (PILNAČEK IV s. 102)
• 1431 – zmarł Herbort pozostawiając dzieci, z których znany jest tylko Wacław, żonaty ok. 1475 r. z Markietą Dirschel (SĘKOWSKI II s, 39)
• 1488 – synowie Wacława – Jan i Ambroży z Vladenina (PILNAČEK IV s. 102)
• 1470 – Mikołaj z Vlademina (SĘKOWSKI I s, 303)
• 1475 – Hanusz Herbort z Vlademina został oskarżony o napady na majątek starosty bytomskiego Stanisława Rudzkiego. W latach 1478-82 występuje w dokumentach wystawianych w Koźlu (SĘKOWSKI II s, 277).
• 1512 – Smil Bielik von Kornitz (SĘKOWSKI I s, 189)
• 1522 – Wacław sen. Bitowski kupił od Rotenbergów (Perzinów) zm. 1553 (SĘKOWSKI I s, 212)
• 1537 – Wacław Bitowski zbudował zamek oraz kościół św. Mikołaja, który najpierw był kaplicą zamkową, a potem kościołem cmentarnym z kryptą grobową Bitomskich (SĘKOWSKI I s, 212).
• 1540 – żona Wacława Bitomskiego Magdalena Scheliha wniosła mu w posagu folwark we Włodzieminie (SĘKOWSKI I s, 293)
• 1575 – zmarł Wacław Bitowski jun., który odziedziczył majątek po ojcu Wacławie. Pozostawił dwie córki Annę i Joannę. Anna miała 3 mężów – Jana Jerzego Bitomskiego zm 1586, Wacława von Hangwitz zm 1588 i Jana st.Sedlińskiego z Choltitz (SĘKOWSKI I s, 212).
• Anna Hangwitz, c. Wacława Joachima von Hangwitz wniosła w wianie Włodzimin swojemu mężowi Cesarowi Neuhaus, który w 1624 r. otrzymał tytuł barona Rzeszy. Od tej pory do 2 poł. XIX w. zamek był rezydencją tej rodziny. Po Cesarze Włodzienin odziedziczył jego syn Juliusz Henryk ur. W 1650 r., a zm. W 1725 r., który rezydował we Włodzieninie, gdzie został pochowany obok swojej drugiej żony Ewy Marii Reginy von Schlewitz, zm. w 1716 r. (SĘKOWSKI V s, 328). Włodzienin odziedziczył drugi syn Juliusza Henryka – Ferdynand August Henryk, gdzie zm. w 1768 r. Kolejnym właścicielem był jego syn Ferdynand Juliusz Franciszek zm. 1792, a po nim jego syn Leopold Juliusz Cesar zm. 1855 i z kolei jego syn Leopold Juliusz Cesar ur.  1819 i jego syn Juliusz Cesar Mikołaj, rycerz zakonu kawalerów  maltańskich. Ostatnim właścicielem był Otto Wilhelm Leopold Juliusz Cesar Meinhard zm. 1893 w Chinach (SĘKOWSKI V s, 329).

Historia budowlana obiektu

Zamek w 1894 r. był już w połowie rozebrany (Lutsch str163). Określano go jako średniej wielkości, dwukondygnacyjną budowlę. Otoczony był podwójną fosą zasilaną z rzeki Troji, nad którą jeszcze w XIX w. prowadził do niego most zwodzony. Składał się z 4 skrzydeł otaczających niewielki dziedziniec z otwartymi arkadami. Na parterze arkady wspierały się na filarach, a na piętrze na kolumnach, które podobnie jak prostokątne i łukowate ościeża drzwiowe wykonano z granitu, podczas gdy w przeważającej części budowlę wzniesiono z łamanego łupku. Niektóre detale architektoniczne wykonano z piaskowca. Na wysokim dachu od strony głównej fasady (wjazdowej) wyrastał  ryzalit, od przodu ujęty pilastrami, ze szczytem ozdobionym łukowatym gzymsem z wolutami. Pomieszczenia parteru było sklepione. Półkolisty portal był bogato zdobiony. Otwarte krużganki dziedzińca były przerwane w jednym narożniku wbudowaną tam klatką schodową. Ściany tej budowli ozdobiono sgraffitami. Dach nie zachował się w pierwotnej formie. Ślady pod gzymsem koronującym wskazują na rozwiązanie podobne jak na zamku w Gorzanowie. Nad głównym portalem znajdował się kartusz z herbem Bitomskich z napisem W(enzel) Z B(itomsky) oraz na dziedzińcu z literami WZB i datą 1567, uznaną za datę budowy zamku (Lutsch 1897s. 163).

Nic nie wiadomo o wcześniejszych dziejach zamku, a sądząc z dziejów własności niewątpliwie istniał. We Włodzieminie zachowały się 3 grodziska świadczące o istnieniu jakiś siedzib, niekoniecznie w tym samym miejscu. Są one datowane na: 1 – XII, XIV-XV w., 2 – wczesne średniowiecze,  średniowiecze i czasy nowożytne, 3 – okres średniowieczny i nowożytny (KAŹMIERCZYK i inni 1977, s. 539-542)

Zamek był zamieszkany do 1889 r. przez hrabiów Naghaus, po czym opuszczony zaczął popadać w ruinę. Ruinę kupił w 1897 r. Robert Janota, który w pozostałej części zamku urządził dwukondygnacyjny dom mieszkalny. Posiadacze dóbr zamieszkiwali od 1889 r. dom na folwarku. (Hofrichter 1910, str 305).

Typ budowli

Zamek rycerski, nizinny, regularny, czteroskrzydłowy, dwukondygnacyjny, otoczony fosą. Zbudowany w XVI w. w stylu renesansowym.

Opracowania naukowe

@book{beier_dorfer_1990,

title = {Die D\"{o}rfer des Kreises Leobsch\"{u}tz},

author = {G. Beier},

year  = {1990},

date = {1990-01-01},

urldate = {1990-01-01},

address = {D\"{u}lmen},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{hofrichter_heimatkunde_1910,

title = {Heimatkunde des Kreises Leobsch\"{u}tz},

author = {R. Hofrichter},

year  = {1910},

date = {1910-01-01},

urldate = {1910-01-01},

address = {Leobsch\"{u}tz},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@inbook{maler_zamki_2000,

title = {Zamki, pa\lace i dwory na ziemi g\lubczyckiej i ich w\la\'{s}ciciele},

author = {Katarzyna Maler},

year  = {2000},

date = {2000-01-01},

urldate = {2000-01-01},

booktitle = {Kalendarz G\lubczycki 2001: pierwszy trzeciego tysi\k{a}clecia},

pages = {127-150},

address = {G\lubczyce},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {inbook}

}

@book{pilnacek_rody_1972,

title = {Rody star\'{e}ho Slezska. D\`{i}l II},

author = {J. Pilna\v{c}ek},

year  = {1972},

date = {1972-01-01},

urldate = {1972-01-01},

address = {Jilov\'{e} u Prahy},

note = {D\`{i}l I, II, III, IV, VI},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{sekowski_herbarz_2002,

title = {Herbarz szlachty \'{s}l\k{a}skiej. Tom 1},

author = {R. S\k{e}kowski},

editor = {Jan Wac},

year  = {2002},

date = {2002-01-01},

urldate = {2002-01-01},

address = {Katowice},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@collection{\ssCDS06,

title = {CDS VI = Codex Diplomaticus Silesiae, Registrum St. Wenceslai, Bd. VI},

author = {6 CDS},

editor = {W. Wattenbach and C. Gr\"{u}nhagen},

year  = {1865},

date = {1865-01-01},

urldate = {1865-01-01},

booktitle = {Registrum St. Wenceslai},

volume = {VI},

address = {Breslau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssdieburgen_1941,

title = {Die Burgen von Bladen, Leschwitzer Tischkerier-Kalender},

year  = {1941},

date = {1941-01-01},

urldate = {1941-01-01},

address = {Breslau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@inbook{Verschwundene_1941,

title = {Verschwundene Burgen aus den Kreise Leobsch\"{u}tz},

year  = {1941},

date = {1941-01-01},

urldate = {1941-01-01},

booktitle = {Leschwitzerr Tischkerier-Kalender},

address = {Breslau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {inbook}

}

@book{verschwundene_burgen_1941,

title = {Leschwitzerr Tischkerier-Kalender},

author = {Verschwundene Burgen Kreise Leobsch\"{u}tz},

year  = {1941},

date = {1941-01-01},

address = {Breslau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{wagner_murowane_2019,

title = {Murowane budowle obronne w Polsce X-XVII w.},

author = {A. Wagner},

year  = {2019},

date = {2019-01-01},

urldate = {2019-01-01},

address = {Warszawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

Ilustracje