Zamek położony był na stoku pagórku opadającego w kierunku stawu. Budowla nie istnieje. Rozebrano go w 1934 r. Badający obiekt architekt G. Geissler określił czas jego powstania na XV w. i to datowanie wydaje się być bliższe prawdy. Była to budowla wzniesiona na planie prostokąta, o grubych murach, jednokondygnacyjna. W wysokim mansardowym dachu znajdowała się kolejna kondygnacja
Lokalizacja | woj. śląskie, pow. gliwicki, gm. Wielowieś |
---|---|
Współrzędne | 50.4739187 N, 18.6018962 E (miejscowość) |
Obszar AZP | 93-43 |
Chronologia | pełne średniowiecze, późne średniowiecze, nowożytność |
Autorzy | Piotr Siemko |
Data udostępnienia | 08.07.2023 |
Jak cytować?
Zdjęcia, ryciny, ilustracje, plany, przekroje, etc. – jak w podpisach
Opis
Przynależność administracyjna
Obecna: gm. Wielowieś, pow. gliwicki
Historyczna: księstwo opolskie, kozielsko-bytomskie, pow. toszecko-gliwicki, rejencja opolska
Lokalizacja i stan obecny zamku
Zamek położony był na stoku pagórku opadającego w kierunku stawu. Budowla nie istnieje. Rozebrano go w 1934 r.
Toponomastyka
- 1299 – Syrota (CDS VII, reg.2552)
- Ok.1305 – Syrot (CDS XIV, s. 94)
- 1438 – Syroty (HORWAT 1990, s. 92)
- 1462 – Ssirod (CDS VI, reg. 257)
- 1463 – Syruth (CDS VI, reg. 263)
- 1679 – Szierot (JUNGNITZ s. 86)
- 1687 – Sieroth (JUNGNITZ s. 373)
Dzieje własności dóbr ziemskich i obiektu na podstawie przyczynków źródłowych
- 1438 – Jan Myschek de Syroty (HORWAT 1990, s. 92)
- 1456 – Michael Syrodsky (HORWAT 1990, s. 92)
- 1463 – Michał Syruth; zapewne identyczny z w/w (CDS VI, reg. 263)
- 1462 – Mikolass Frawssteyn z Ssirod (CDS VI, reg. 257 i 260)
- 1481 – Mikulass z Koponicza (CDS VI, reg. 333)
- 1489– Piotr Kokorz (CDS VI, reg. 425)
- 1516 – Piotr Kokorz (SĘKOWSKI 2005, s. 23)
- 1513 – Krzysztof Czornberg zm. przed 1539 c
- 1539-1561 – Jan Czornberg (PILNAČEK 1969, s, 138-139)
- Od 1561 – Balzer Czornberg (SĘKOWSKI 2002, s. 430)
- 1619 – Adam Czornberg (SĘKOWSKI 2002, s. 430)
- 1644 – Adam Czarnberg (PILNAČEK 1969, s, 139)
- 1660 – Jan Jerzy Czornberg (PILNAČEK 1969, s, 139)
- 1679 – Joachim Zerenberg (JUNGNITZ, s. 86)
- 1693 – Jan Joachim Czornberg, chyba identyczny z w/w (PILNAČEK 1969, s, 139)
- 1707 – Antoni Czornberg (KLOSS i inni, s. 187)
- 1713 – Martin Scholtz von Löwencron (SĘKOWSKI 2003, s. 339)
- 1719-1734 – Wenzel von Wrochem (KLOSS i inni, s. 187)
- 1734 – Franz von Wrochem (KLOSS i inni, s. 187)
Historia budowlana obiektu
Dom pański (Herrenhaus) był jednokondygnacyjną budowlą z wysokim dachem mansardowym. Jego budowę przyjęto na 1800 r. (KLOSS i inni, s. 193)
Badający obiekt architekt G. Geissler określił czas jego powstania na XV w. i to datowanie jest bliższe prawdy. (GEISSLER) Była to budowla wzniesiona na planie prostokąta, o grubych murach, jednokondygnacyjna. W wysokim mansardowym dachu znajdowała się kolejna kondygnacja, być może nawet wyższa niż kondygnacja parteru. Elewacja dłuższa (płd.) miała osi, a zach. . (szczytowa) 3 osie. Czy płn. elewacja miała 5 osi? Nie wiadomo, bowiem architekturę budowli można ustalić jedynie na podstawie ikonografii. Nie prowadzono tu dotychczas żadnych badań archeologicznych.
Zachowane zdjęcie pokazuje w płn. elewacji niewielkie prostokątne okno.
Sądząc z formy dachu budynek przebudowano w 2 poł XVIII w. lub na przełomie XVIII i XIX w. Okna poddasza (II kondygnacji) były większe niż okna na parterze, co wskazuje, że ścianę szczytową zbudowano później niż ściany parteru.
Nic nie wiadomo o rozplanowaniu wnętrza, ale wielkość ściany szczytowej i ilość okien wskazuje, że był on dwutraktowy. Brak również jakichkolwiek danych na temat umocnień, ale nie można ich wykluczyć. (SIEMKO 2022, s. 106-107)
Typ budowli
Zamek rycerski, nizinny, regularny, wzniesiony być może w XV w., przebudowany w 2 poł XVIII w. lub XVIII/XIX w.
Literatura
Opracowania naukowe
Schlossruine Schiroth Journal Article
In: Oberschlesien im Bild, no. 3, 1932.
Oberschlesische Landbaukunst um 1800 Book
Berlin, 1937.
Księstwo bytomskie i jego podziały do końca XV wieku Book
Gliwice, 1990.
Visitationsberichte der Diözese Breslau. Archidiakonat Oppeln Book
Breslau, 1904.
Die Bau- und Kunstdenkmäler des Kreises Tost-Gleiwitz Book
Breslau, 1943.
Rody starého Slezska. Dìl II Book
Jilové u Prahy, 1972, (Dìl I, II, III, IV, VI).
Herbarz szlachty śląskiej. Tom 1 Book
Katowice, 2002.
CDS VI = Codex Diplomaticus Silesiae, Registrum St. Wenceslai, Bd. VI Collection
Breslau, 1865.
CDS VII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte, Bd. VII Collection
Breslau, 1903.
CDS XIV = Codex Diplomaticus Silesiae, Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Bd. XIV Collection
Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau, 1889, (także skrótowo jako LfeV; Lf; LF).
Ilustracje
Zdjęcia


