Błogocice, zamek

Przynależność administracyjna

Obecnie: Błogocice położone są w granicach administracyjnych miasta Cieszyna od 1922 r., woj. śląskie.

Historyczna:  Niegdyś księstwo cieszyńskie, później powiat cieszyński.

Lokalizacja i stan zachowania

Zamek położony jest na niewielkim wzniesieniu, ponad korytem rzeki Puńcówki. Budowla zachowała się w dobrym stanie, mieściła stosunkowo niedawno restaurację Liberum Veto.

Topomonastyka

• 1447 – Blahotice (LT nr 182)
• 1586 – Blogotitz (SĘKOWSKI 2007, s.186)
• 1594 – Blahotice (SĘKOWSKI 2007, s.186)
• 1629 i 1661 – Blahotice (SĘKOWSKI 2002, s.261; 2003 s. 6)

Dzieje własności dóbr ziemskich i obiektu  na podstawie przyczynków źródłowych

W 1447 r. wieś była własnością ks. cieszyńskiego Przemka II, który posiadał „blahotsky folwark” (LT nr 182). Jego wartością było położenie (blisko rezydencji w Cieszynie) oraz malownicze położenie na mocno pofalowanym terenie między Olzą a Puńcówką, sprzyjająca wypoczynkowi i myśliwskim rozrywkom. W 1523 r. książę Kazimierz II sprzedał folwark Tomaszowi z Błogocic (PANIC s. 312). W XVI w. wieś stała się własnością rodziny Mittmeyerów. W 1586 r. cieszyński mieszczanin Krzysztof Mittmeyer uzyskał czeskie szlachectwo z predykatem von Blogotitz. Najstarszym znanym przedstawicielem rodu był Adam Mittmeyer (zm. 1560), pochodzący z Nysy, który miał córkę Magdalenę i syna Wacława. Wacław nobilitowany był do stanu władyków i w 1567 r. występuje w wykazie szlachty cieszyńskiej. Jego syn Krzysztof twierdził w 1594 r., że jego ojciec był wpisany w stan rycerski. Mittmeyerowie byli właścicielami Błogocic większą część XVII w (SĘKOWSKI 2007, s.186).

Krzysztof zmarł przed 1606 r. Jego następcą jest Andrzej wymieniony w 1612 w karniowskich księgach ziemskich, ale w 1655 r. jest świadkiem dokumentów wystawionych w Cieszynie. Miał syna Jerzego, żonatego z Katarzyną córką Henryka Schippa z Branic. Jerzy zmarł ok. 1661 r. pozostawiwszy syna Krzysztofa. W 1661 r. Błogocice kupuje Fryderyk Dahme albo od Jerzego lub jego spadkobierców (SĘKOWSKI  2003 s. 6).

M. Makowski podaje, że po Mittmeyerach Błogocice należały do wielu rodzin m.in. Sobków, Marklowskich, Lechnitich i Spensów. W 1611 roku Jerzy Sobek miał odmówić księciu Adamowi Wacławowi wypożyczenia beczułki tokajskiego wina i nielegalnie prowadził wyszynk wódki. Był chyba tylko współwłaścicielem Błogocic skoro byli tam też Mittmeyerowie (MAKOWSKI s. 7).

Cieszyński poborca podatkowy Johan Anton Lechniti uzyskał w 1719 r. czeskie szlachectwo (SĘKOWSKI 2005 s. 235). Jako świeżo nobilitowany nabył on Błogocice. W 1729 r. został wpisany do czeskiego stanu rycerskiego z predykatem „von Friedenberg” (SĘKOWSKI 2005 s. 235) i to chyba było przyczyną ufundowania w tym roku statuy św. Jana Nepomucena, stojącej dziś przed błogocickim zamkiem (MAKOWSKI s. 7).

Marklowscy  mieli w księstwie cieszyńskim dość rozległe dobra, wśród których były Błogocice (PILNAČEK VI s.28-29).

Rodzina Spens pochodziła ze Szkocji. W księstwie cieszyńskim pojawili się w 2 poł. XVII w. Karol von Spens, pan na Kaczycach, Otrębowie i Pogwizdowie otrzymał w 1782 r. czeski tytuł barona (PILNAČEKIII s. 142). Zapewne wtedy Błogocice należały do niego. Przez jakiś czas należały one do cieszyńskich Habsburgów, którzy w 1906 r. sprzedają je Pawłowi Stonawskiemu (MAKOWSKI s. 7).

Historia budowlana obiektu

Na temat historii budowlanej obiektu właściwie nic nie wiadomo. Nie prowadzono tu żadnych badań ani obserwacji. Budowli nie uwzględniono nawet w Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce.

Najstarszą zachowaną do dziś częścią zamku jest wieża mieszkalna zbudowana w XVI w. zapewne przez Mittmeyerów. Do dziś zachowały się w niej renesansowe relikty architektoniczne (MAKOWSKI s. 7).

Przyziemie wymurowano z kamienia łamanego, piaskowca. Przyziemie posiada masywne sklepienia kolebkowe, na wyższych kondygnacjach są stropy. Wieża jest trzykondygnacyjna przy czym dolna kondygnacja (przyziemie, piwnica) jest tylko częściowo zagłębiona w ziemi, z uwagi na to, że zameczek wznosi się na stoku wzniesienia. Do wieży dobudowano później (XVI/XVII w.?) właściwy murowany dwór z izbami mieszkalnymi, pomieszczeniami gospodarczymi i rozległymi piwnicami. Opodal położone były zabudowania gospodarcze. Założenie otoczone było skromnymi umocnieniami w postaci muru, nadające całości charakter obronny. W 1906 roku Paweł Stonawski przebudował zameczek nadając mu cechy wiedeńskiej secesji (MAKOWSKI s. 7).

Błogociński zameczek to niewielkie założenie składające się ze wspomnianej wieży posiadającej na 2 i 3 kondygnacji duże, prostokątne okna z 3 stron. Z czwartej strony przylega do niej wspomniany dwór, parterowy na wysokim podmurowaniu przy wieży, mieszczącym piwnice o czterech osiach z prostokątnymi oknami oraz krótszą elewacją o trzech osiach. Od tej strony prowadziło główne wejście do dworu, a nad prawym oknem wykonano w tynku datę przebudowy (1909) (MAKOWSKI s. 7).

Typ budowli

Rycerska siedziba o charakterze wyżynnym, składająca się z niewielkiej przysadzistej wieży, zbudowanej w XVI w. i przyległego dworu z izbami mieszkalnymi wzniesionego później (XVI/XVII w.).

Ilustracje