Czekanów, zamek

Budowla wskazywana jako zamek położona jest w odległości ok. 400 m na płd. od centrum wsi, na niemal płaskim terenie. Zamek w Czekanowie jest ruiną po opuszczeniu jej w latach 90-tych XX w. kiedy zawalił się strop nad 2 i 3 kondygnacją. Zamek to trzykondygnacyjna budowla wzniesiona na planie prostokąta. Pierwszą kondygnację stanowi niezbyt zagłębiona w ziemi piwnica, niska, sklepiona kolebkowo. Duże kondygnacje zbudowano z eratyków spojonych typowo średniowieczną zaprawą.

Lokalizacjawoj. śląskie, pow. tarnogórski, gm. Zbrosławice
Współrzędne50.3441009 N, 18.7369283 E
Obszar AZP96-45
Chronologiapełne średniowieczepóźne średniowiecze, nowożytność
AutorzyPiotr Siemko
Data udostępnienia26.08.2023
CZEKANÓW, dwór w Czekanowie w 2017 roku – dolne dwie kondygnacje murowane z kamienia polnego, trzecia górna, późniejsza, z cegły (fot. P. Siemko)
CZEKANÓW, dwór w Czekanowie w 2017 roku – dolne dwie kondygnacje murowane z kamienia polnego, trzecia górna, późniejsza, z cegły (fot. P. Siemko, Katalog Zamków i Dworów Obronnych Śląska [https://zamki.pwr.edu.pl/]. Licencja: CC BY-NC 4.0 [https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/])

Jak cytować?

Siemko Piotr. Zamek w Czekanowie, Katalog Zamków i Dworów Obronnych Śląska [https://zamki.pwr.edu.pl/zamek-w-czekanowie/]. Licencja: CC BY-NC 4.0 [https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/]. Data dostępu: 13.02.2025.

Zdjęcia, ryciny, ilustracje, plany, przekroje, etc. – jak w podpisach

Opis

Przynależność administracyjna

Obecna: gmina Zbrosławice, pow. tarnogórski, woj. śląskie

Historyczna: księstwo opolskie, kozielsko-bytomskie, rejencja opolska, pow. toszecko-gliwicki

Lokalizacja i stan zachowania obiektu

Budowla wskazywana jako zamek położona jest w odległości ok. 400 m na płd od centrum wsi, na niemal płaskim terenie.

Budowla jest ruiną po opuszczeniu jej w latach 90-tych XX w. kiedy zawalił się strop nad 2 i 3 kondygnacją.

Toponomastyka

  • Ok. 1305 – Zcecanov (CDS XIV s.96)
  • 1679 – Czekanow (JUNGNITZ s. 95) Czakanow (JUNGNITZ s. 102)

Dzieje własności dóbr ziemskich i obiektu  na podstawie przyczynków źródłowych

  • 1597 – Jan starszy Prokop zm. przed 1610 (CHRZĄSZCZ 1927 s. 25)
  • 1646-1663  Jerzy von Reiswitz (KLOSS i inni s. 186)
  • 1654 – Wacław Młodszy von Reiswitz (SĘKOWSKI 2003, s. 306)
  • Od 1654 – Adam Bruscik von Bruskaner Eisenhammer (SĘKOWSKI 2003, s. 306)
  • 1719-1728 Kasper Hunter von Grandon (SĘKOWSKI 2003, s. 214)
  • 1749 – Ludwik Franciszek Hunter von Grandon (KLOSS i inni s. 186)
  • 1755 – Erdmann von Ziemietzki (KLOSS i inni s. 186)
  • 1760 – Jerzy von Ziemietzki (KLOSS i inni s. 186)
  • 1766 – Karol Jan von Koschützky (KLOSS i inni s. 186)
  • 1770 – Leopoldyna hrabina von Henckel (KLOSS i inni s. 186)
  • 1776 – Bogumiła i Karol von Raczek (KLOSS i inni s. 186)

Historia budowlana obiektu

Zamek to trzykondygnacyjna budowla wzniesiona na planie prostokąta. Pierwszą kondygnację stanowi niezbyt zagłębiona w ziemi piwnica, niska, sklepiona kolebkowo. Duże kondygnacje zbudowano z eratyków spojonych typowo średniowieczną zaprawą. Sklepienie piwnicy wykonano z kamienia łupanego w nieregularne płytki. Drugą i trzecią kondygnację nakrywały stropy belkowane, niezachowane. Pomieszczenia drugiej kondygnacji doświetlały prostokątne okna, jednakże pierwotnie budynek miał inne okna. Od strony płd. zachowały się ślady dwóch okien szczelinowych o szer. 38 i wys. 76 cm (SIEMKO s. 77-78).

Wejście do budynku usytuowano w drugiej kondygnacji. Prowadzą do niego schody murowane z cegły. W latach 30-tych XX w były to schody drewniane prowadzące wzdłuż zach. ściany  od płn. Wspierały się ona na 4 słupach i przykryte były dachem pulpitowym. Otwór wejściowy jest wtórny albo powiększony (ościeża wymurowano z cegły). Trzecią kondygnację zbudowano z cegły prawdopodobnie w XVII lub XVIII w. Wnętrze drugiej kondygnacji podzielono na pomieszczenia, ale ściany działowe są młodsze (SIEMKO s. 77-78).

Typ budowli

Zamek – siedziba rycerska, nizinny, zapewne typu wieża mieszkalna. Brak śladów umocnień wokół budowli. Wzniesiona być może w XV w. przebudowany XVII, XVIII I XIX w.

Ilustracje

Plany

Zdjęcia

Literatura

Chrząszcz J

DSB = Das schwarze Buch von Gleiwitz Journal Article

In: Gleiwitzer Jahrbuch, 1927.

BibTeX

Jungnitz J

Visitationsberichte der Diözese Breslau. Archidiakonat Oppeln Book

Breslau, 1904.

BibTeX

Kloss E; Rode H; Stepf E; Eberle H

Die Bau- und Kunstdenkmäler des Kreises Tost-Gleiwitz Book

Breslau, 1943.

BibTeX

Dwornik-Gutowska E; Gutowski M; Kutrzebianka M

KZS VII/5 = Powiat gliwicki. Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VII, województwo katowickie, zeszyt 5 Book

Warszawa, 1966.

BibTeX

Pilnáček J

Rody starého Slezska. Dìl I Book

Jilové u Prahy, 1969.

BibTeX

Pilnaček J

Rody starého Slezska. Dìl II Book

Jilové u Prahy, 1972, (Dìl I, II, III, IV, VI).

BibTeX

Pilnáček J

Rody starého Slezska. Dìl III Book

Jilové u Prahy, 1972.

BibTeX

Pilnáček J

Rody starého Slezska. Dìl IV Book

Jilové u Prahy, 1972.

BibTeX

Pilnáček J

Rody starého Slezska. Dìl IV Book

Jilové u Prahy, 1998.

BibTeX

Scheitza P

Oberschlesische Herrensitze. Schakanau Journal Article

In: Oberschlesien im Bild, no. 46, 0000.

BibTeX

Sękowski R

Herbarz szlachty śląskiej. Tom 1 Book

Katowice, 2002.

BibTeX

Siemko P

Siedziby rycerskie na ziemi gliwickiej Book

Katowice, 2022.

BibTeX

Markgraf H; Schulte W (Ed.)

CDS XIV = Codex Diplomaticus Silesiae, Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Bd. XIV Collection

Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau, 1889, (także skrótowo jako LfeV; Lf; LF).

BibTeX

Lokalizacja