Otmęt, zamek (ruiny)

Przynależność administracyjna

Obecna: dzielnica miasta Krapkowice, woj. opolskie

Historyczna: księstwo opolskie, pow. krapkowicki, rejencja opolska 

Lokalizacja i stan obiektu

Zamek położony był na wyrównanym terenie lekko pochylonym w kierunku płd. Na terenie zamkowym położony był kościół parafialny, a całość otoczona była murem, który zachował się częściowo koło obecnego kościoła. Z zamku zachowały się nikłe reszty – fragment ściany dawnego domu zamkowego i prawdopodobnie wieży. Najlepiej zachowanym elementem dawnego zamku jest dawna wieża zamkowa, adaptowana na wieżę kościelną. Zamek popadł w ruinę w XIX wieku.

Toponomastyka

• 1302 – Othmant ( CDS II s.81 i 82)
• 1425 – Othmuch ( CDS VI reg.  174)
• 1442 – Othmundt (CDS VI reg.212)
• 1444 – Othmand (CDS VI reg 215)
• 1446 – Othmund (CDS VI reg 219)
• 1450 – Othmanth (CDS VI reg 226)
• 1477 – Otmunth (CDS VI reg 304)
• 1457 – Otmut (CDS II s.63)

Dzieje własności dóbr ziemskich i obiektu  na podstawie przyczynków źródłowych

• 1435 – Steffan Ssilhan (CDS VI reg 191)
• 1439 – Sstiepan Ssylhan (CDS VI reg 215)
• 1442 –  Jan Ssilhan (CDS VI reg 212)
• 1444 – Jan Schilhan (CDS VI 215)
• 1444 – Mikolayek Ssylhan (CDS II s 189)
• 1446 – Jan Sschilhan (CDS VI reg 219)
• 1450 – Jan Ssilhan (CDS VI reg 226)
• 1455 – Jan Schilhan (CDS II s 98)
• 1456 – Mikolagyek Ssilhan (CDS II s. 191)
• 1457 – Jan Schilhan (CDS II s 65)
• 1457 – Janen Schielhan (CDS II 63)
• 1469 – Nicolao Sschylhan (CDS II s 101)
• 1477 – Mikulass Ssylhan (CDS VI reg 304)
• 1478 – Niclas Schilhan (CDS VI reg 313 “b”)
• 1480 – Krzysstek Ssylhan (CDS II s 200)
              Girik a Krzysstek Bratrzy Ssylhanowe (CDS II s 202)
              Krisstek Ssylhan (CDS II s 204)
• 1482 – Girik a Krzystek Ssylhanowe (CDS II s 205)
              Krzisstek Ssylhan (CDS VI reg 345)
• 1491 – Mikulass Ssylhan (CDS VI reg 387)
• 1494 – Mikulass Sselhan (CDS VI reg 418)
• 1496 – Gierzik Ssylhan (CDS II s 215)
• 1497 – Mikulass Sschylhan (CDS II s 103 I 104)
• 1463 – Anna Schilhan (Strzela)
• 1495 – Mikołaj Strzela
              Magdalena Strzela
• Do 1514 – Jan Abschatz
• Od 1514 – Łukasz von Buchta z matką Anną von Dornheim – budują lub przebudowują zamek w Otmęcie
• Po Łukaszu zm. 1539 jego syn Joachim zw. Bilicki zm. 1582
• 1582-1608 – Jerzy Buchta
• Do 1632 – wdowa po Jerzym Judyta von Czettvitz und Kinsberg
• 1543 – Mikołaj Silhan (Strzela) tytułuje się z Otmętu
• 1516 – z tą data znaleziono kafle na zamku z napisem Graefin von Hardeck
• Do 1680 r. Urszula Jadwiga von Diebitsch, która odziedziczyła dobra po Adamie Henryku von Prittwitz i w tym roku wniosła je w wianie Joachimowi Albrechtowi hrabiemu von Blumenthal
• 1687-1690 – Karol Aleksander von Kittlitz
• 1690-1693 – Juliusz Leopold von Hoditz’
• 1693-1695 – Karol Józef von Hoditz
• 1695 – Poliksena Zuzanna Reichengräfin von Mansfeld kupiła dobra od pasierba Karola Józefa von Hoditz i po 2 tygodniach sprzedała Magdalenie Engelburdze baronowej Kottulińskiej, żonie Baltazara Ludwika von Larischa
• 1695-1751 – Magdalena Engelburga Kottulińska
• 1751-1757 – Katarzyna von Larisch, córka w/w, niezamężna
• 1757-1800 – kuzyn Karol Józef (BANDURSKA s. 2-3)

Historia budowlana

Zamek w Otmęcie miał zbudować Łukasz von Buchta (zm 1532) po nabyciu Otmętu w 1514 roku.

Z zamku pozostały nikłe resztki, więc nie jest możliwe omówienie jego przemian.

Cały kompleks składa się z dwóch części – wsch. na której położony jest kościół i zach., gdzie usytuowana była przeważająca część zabudowań zamku. Najstarszą częścią był zapewne kościół. Obecną budowlę w stylu neobarokowym wzniesiono w 1902 roku poprzez powiększenie poprzedniego kościoła. Rozebrano wówczas prezbiterium i rozbudowano nawę. Ze starego kościoła zachowały się cztery służki ze wspominkami będące elementami konstrukcyjnymi w dawnym prezbiterium. Są one dotowane na 3 ćw. XIII wieku (KOZACZEWSKI s 31)

Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1223 roku. Jest to istotne przy rozważaniu problemu – czy zamek wzniesiono przy starszym kościele czy też kościół zbudowano w obrębie siedziby możnowładczej?

Dom mieszkalny zamku wzniesiono w płn. części zach. dziedzińca mającego zarys nieforemnego wieloboku. Budynek miał plan prostokąta, którego płn. ściana znajduje się w linii muru obronnego, otaczającego zamek. Jak przedstawił go F. B. Werner był on trzykondygnacyjny i jednotraktowy. Zachowane mury sięgają do wysokości kondygnacji piętra, a miejscami wyburzone są do fundamentów. Najlepiej zachowała się ściana płd. z zachowanymi na piętrze dwoma dużymi prostokątnymi oknami, a nad nimi koliste okienko. w dolnej kondygnacji zachowały się także dwa okna (ob. zamurowane). Na fragmencie ściany wsch. widoczny jest fragment łuku świadczący o istnieniu tu niegdyś otworu. Łączył on sąsiedni budynek (nieistniejący) przylegający od wsch. do obecnej wieży kościelnej (BANDURSKA s.4; KZS).

W powyższym kontekście interesujące są dwa rysunki F. B. Wernera zamieszczone w Topographii, różniące się dość istotnie od siebie. widoki zamku przedstawiają go według stanu w dwóch różnych okresach. Granicą wydaje się być rok 1723, gdy wieżę zamkową zaadaptowano na wieżę kościelną. Na jednym z rysunków wieża kościelna zwieńczona barokowym hełmem z latarnią zakończona jest chorągiewką, co wskazywałoby, że przedstawia stan sprzed 1723 r. Na drugim rysunku wieża zakończona jest krzyżem, co datowałoby ten rysunek po 1723 roku. Jednakże porównując oba rysunki można stwierdzić pewne niekonsekwencje i błędy. Na jednym z rysunków wieża jest ośmiokątna, zgodnie z rzeczywistością, a na drugim kwadratowa. Kościół przedstawiony w obu przypadkach od strony płd. ma w nawie dwa okna na drugim rysunku trzy okna, prezbiterium jedno okno, na drugim rysunku trzy okna.

Mimo to wydaje się, że wizerunek zamku z ośmiokątną wieżą przedstawia go pod barokowej przebudowie, natomiast  drugi rysunek przedstawia go w starszej renesansowej szacie z renesansowymi szczytami i attyką, jaką otrzymał około 1600 roku (SIEMKO 2010 s. 90-94).

W połowie XIX w.  zamek został opuszczony i od tego czasu ulegał destrukcji.

Typ budowli

Zamek nizinny, rycerski, nieregularny, wzniesiony jako gotycki w XIV lub XV wieku, przebudowany w końcu XVI wieku oraz na przełomie XVII i XVIII wieku kropka popadł w ruinę w ciągu XIX w. Otoczony murem, z uwagi na ukształtowanie terenu nie miał prawdopodobnie fosy lub suchą od strony.

Ilustracje

Zdjęcia pobliskiego kościoła