Siedlimowice, dwór (ruina)

Przynależność administracyjna

• w XIII w. Siedlimowice wchodziły w skład księstwa śląskiego; od 1296 r. w granicach księstwa świdnickiego; do 1741: w obrębie weichbildu świdnickiego; 1741-1932: Kreis Schweidnitz, 1932-1945: Landkreis Breslau; 1975-1978 woj. wałbrzyskie
• historyczne nazwy miejscowości: 1213 Schonenueld; 1321 Schonevelt; 1325 Schonewelth; 1378 Schonefeld; 1381 Schönefeld; 1386 Schonefelt; 1598 Schönfeldt; 1602 Schönfelt; 1677 Schoenfeldt; 1726 Schönfeld; 1945 Kwiatowo; od 1947 Siedlimowice
• historyczne nazwy majątku: Gut (brak nazwy własnej).

Kontekst przestrzenny, rozplanowanie, stan zachowania obiektu

Wieś Siedlimowice została odnotowana po raz pierwszy w 1213 r. (SUb I, nr 61). Jest to niewielka wieś położona na pofałdowanym terenie płd. części Wzgórz Imbramowickich, 12 km na pn. wsch. od Świdnicy. Zespół pałacowo-folwarczny został usytuowany na jej wschodnim krańcu, co wskazuje na jego polokacyjną genezę. Obecnie wydziela go łuk szosy Mrowiny-Domanice. Pałac usytuowany został w położeniu obronnym, na krańcu wysokiego cypla górującego nad doliną rzeki Bystrzycy. Czworoboczny folwark, o dość regularnym, mocno wydłużonym planie zajmował terasę położoną u stóp pańskiej siedziby, po jej południowej stronie. Trójskrzydłowy pałac z dziedzińcem stanowi obecnie mocno zaawansowaną ruinę, bez stropów i dachu. Mury części średniowiecznej przetrwały w skrzydle bramnym, na poziomie parteru.

Dzieje własności dóbr ziemskich i obiektu na podstawie przyczynków źródłowych

• Od 1325 r. do połowy XVI w. jako właściciele dóbr rycerskich w Siedlimowicach wymieniani byli panowie z możnej rodziny von Seidlitz: (1325 – Nikolas de Sydlicz, 1366 – Hans i Niclas von Sedlitz, 1401 Heinze v. Seidlitz, 1480 George v. Seidlitz, 1509 Hans v. Seidlitz (ZIMMERMANN 1785, s. 489)
• w latach 1386-1407 wielokrotnie wzmiankowano Heynemana von Sydelicz von Schonefelt jako posiadacza dworu i folwarku w Siedlimowicach […] den hof und daz gesesse mit dem vorwerke (LANDBUCH II nr 235, 276, 375, 521, 638, 769, LANDBUCH III nr 35, 61, 93, 213, 356, 485, 590, 595, 691, 717, 772, 788, 892, 1266, 1267, 1454, 1704, 1812, 1874);
• w 1509 r. odnotowano Hansa von Seidliz;, a w spisie powinności wojskowych z 1550 r. widnieje Hanß Seidlitz Zue Kunerzwalde (APWr Ritterdienste 1550, s. 3) ale również Domnig Bock von Pankendorf zu Schönfeld (APWr Ritterdienste 1550, s. 7, 92); tenże wzmiankowany w 1536 (SCHWEINICHEN II, s. 37)
• 1523, 1526 – Ritter Hans Diepold von Burghaus, 1535, 1548 – Dominikus v. Bock (ZIMMERMANN 1785, s. 489)
• W 2 poł. XVI w. właścicielami wsi byli przedstawiciele rodu von Schindel: 1576 – Daniel Schindel zu Arnsdorff (TREBLIN 1908, s. 120-1240), 1594 – Hans, 1602 – Daniel Schindels ujęty w spisie powinności wojskowych jako właściciel Erben Zu Schönfeldt (APWr Ritterdienste 1602, s. 2)
• W 2 poł. XVI w. i pocz. XVII w. majątek dzierżyła rodzina von Schindel (1568 Daniel v. Schindel, 1594 Hans v. Schindel, 1620 Daniel v. Schindel (ZIMMERMANN 1785, s. 489)
• 1635 – Job Christopf von Tschirnhaus (ZIMMERMANN 1785, s. 489)
• 1720, 1733 – Gottlob Ehrenreich von Bomsdorf, (ZIMMERMANN 1785, s. 489)
• ród baronów von Scherr-Thos (1733- Karl Ferdinand, 1737- Karl Heinrich, 1757- Karl Ferdinand Siegemund; ok. Poł. XVIII w. Jüngern Her.[?] Baron Seer Tost (WERNER poł. XVIII, s. 296; ZIMMERMANN 1785, s. 489)
• poł. XVIII-poł. XIX w. właścicielami Siedlimowic byli Gellhornowie: 1764 Gottlieb Wilhelm, a od 1780 Karl Joachim (ZIMMERMANN 1785, s. 489)
• 1830 – Landesältester v. Lieres (KNIE 1830, s. 693); 1845 – Frau Gräfin v. Pückler (KNIE 1845, s. 604); 1857 – Sylvius Graf v. Pückler (ANPSA, s. 175)
• w 1860 r. majątek kupił Heinrich August von Korn wydawca znanej gazety „Schlesische Zeitung“: Heinrich Korn, Stadtrath zu Breslau (SGA 1870, s. 53; AGPS 1873, s. 110-111; SGA 1876) Rodzina Kornów, z tytułem szlacheckim od 1882 r. (WEBER 1910, str. 49) posiadała go do 1905 r. (SGA 1905, s. 165). Następnie aż do 1945 r. wzmiankowany Dr. jur. Richard von Bergemann-Korn in Breslau (SGA 1912, s. 10)

Historia budowlana

FAZA 1 (XIV w.)

Najstarszą część założenia stanowiła nieduża wieża, zapewne mieszkalna o wymiarach około 6,00 x 7,00 m, zlokalizowana we frontowym skrzydle późniejszego dworu, tuż obok przejazdu bramnego. Jej kamienne mury zachowały się na poziomie dwóch kondygnacji. W ścianie wschodniej znajduje się arkadowa wnęka przesklepiona łękami z cegły palcówki opartymi na kamiennych konsolach. Jej wyższe kondygnacje zapewne były ryglowe, wykonane z drewna i gliny. Przypuszczalnie była to siedziba Heynemanna von Seidlicz von Schonefelt, wzmiankowana wraz z folwarkiem w 1386 r. Jest prawdopodobne, że w XV w. została ona rozbudowana w kierunku zachodnim do wymiarów późniejszego skrzydła frontowego, lecz z powodu późniejszych przebudów, katastrofalnego stanu zachowania murów i braku do nich dostępu nie sposób tego wykazać. Średniowieczne mury wieży wzniesiono jako czysto kamienne; sporadycznie występują w nich cegły palcówki. Łamany kamień łączono brązowo-beżową zaprawą z dobrze widocznymi grudami źle zlasowanego wapna, co powoduje, że łatwo można je odróżnić od zapraw nowożytnych.

FAZA 2 (ok. poł. XVI w.)

Po połowie XVI w. stara siedziba Seidlitzów została mocno rozbudowana w stronę północną i wschodnią. Wieża stała się częścią trójskrzydłowego założenia z wewnętrznym dziedzińcem, otwartego w kierunku zachodnim. Atrybucja prowadzonych wówczas prac budowlanych nie jest oczywista, gdyż jako właścicieli dóbr w Siedlimowicach w 2 poł. XVI w. wymieniono przedstawicieli dwóch możnych rodów rycerskich – Schindlów i Bocków. Należy też wziąć pod uwagę datę „1540” zaznaczoną na nadprożu spichlerza wybudowanego powyżej folwarku oraz inicjały I. H. Mury XVI-wieczne wykonano z kamienia łamanego z dodatkiem ceglanego gruzu, na jasno szarej zaprawie wapiennej z widocznymi, dużymi grudami wapna.

Wiadomo, że w czasie wojny 30-letniej dwór służył wojskom szwedzkim jako lazaret (WEBER 1910, str. 49), więc nie należałoby się spodziewać w tym czasie większych inwestycji budowlanych. Dalsze istotne przekształcenia musiały nastąpić przed poł. XVIII w., gdyż na rysunku F.B. Wernera dawny dwór przybrał postać monumentalnego pałacu, z późnobarokowym portalem i mansardami dachów. Lata 1873-1875 przyniosły przebudowę pałacu w stylu neorenesansu niderlandzkiego, którym świeżo uszlachcony radca miejski Korn postanowił uświetnić nowo nabyte szlachectwo (WEBER 1910, str. 49). Wybudowane zostały nowe szczyty, a wejście ujęto bogatym portalem. Na dziedzińcu wykonano murowane krużganki, a jego zachodnią stronę zamknięto wąskim skrzydłem. Od północy na skraju skarpy dostawiono wieżę widokową zwieńczoną latarnią i połączoną z pałacem arkadowym przejściem, obecnie niestety wyburzonym.

Mapy i plany

Ikonografia i zdjęcia