Sierakowice, zamek

Przynależność administracyjna

Obecna: gmina Sośnicowice, pow. gliwicki, woj. śląskie

Historyczna: księstwo opolskie, dystrykt sośnicowicki, okręg sławięcicki, pow. toszecko-gliwicki, rej. opolska

Lokalizacja i stan zachowania

Dawny zamek położony był w dolinie przepływającego przez Sierakowice potoku, stanowiącego dopływ rzeki Bierawki, na płaskim terenie, od którego na płn.-zach. i płd. rozciągają się wzgórza. Od kościoła dzieliła go odległość 300 m. Zamek istniał do końca II wojny światowej, gdy zniszczyła go Armia Czerwona. Jego mury istniały jeszcze w latach 60-tych  XX wieku a obecnie nie ma po nim śladu. Podobno zabezpieczono pozostałe fundamenty przysypując je ziemią.

Toponomastyka

• Ok. 1305 – Syrakowitz theutonica,  Syrakowitz polonica (CDS XIV, s. 96-97)
• 1460 – Syrakowicz (CDS VI, reg. 248 i 249)
• 1465 – Syrakowicz (CDS VI, reg. 273)
• 1472 – weliky Ssyrokowicze (CDS VI, reg. 287)
• 1491 – Syrakowicze (CDS VI, reg. 386)

Dzieje własności dóbr ziemskich i obiektu  na podstawie przyczynków źródłowych

• 1413 – Gumprecht Dluhomil (SĘKOWSKI II, s. 44)
• 1458-1465 – Petr Przedbor z Syrakowicz (CDS 6, reg. 248, 249, 273)
• 1472-1496 – Mathus Przedbor z welikych Ssyrokowicz (CDS VI, reg. 287)
• 1524-1563 – Mathus Gierałtowski (PILNAČEK, s. 23)
• 1563 – dokonano działu spadku po w/w na mocy którego wdowa po nim Magdalena zobowiązała się opuścić dwór w Sierakowicach za co synowie Jan, Mikołaj i Paweł mieli jej wypłacać dożywotnią rentę (HORWAT  i inni s. 139-140)
• 1567-1598 – Jan Rużic z Chełmu, mąż Małgorzaty Gierałtowskiej był właścicielem Wielkich Sierakowic (zapewne współwłaścicielem). (HORWAT  i inni s. 140)
• 1579 – Paweł Gierałtowski (HORWAT  i inni s. 140)
• 1610 – Jan młodszy Gierałtowski  (HORWAT  i inni s. 140)
• 1619-1638 – Andrzej Gierałtowski (SĘKOWSKI II, s. 339)
• 1668 – Wacław Trach (KLOSS E. i inni s.88)
• 1679 – Małgorzata Trach (JUNGNITZ  s. 109)
• 1687 – Wacław Trach (JUNGNITZ s. 422)
• 1688 – Jan Bernard II Praschma (KLOSS  i inni, s.88)

Historia budowlana obiektu

Była to budowla wzniesiona na planie prostokąta, jednokondygnacyjna. Fundamenty wymurowano z kamienia, a pozostałe mury z cegły. Przyjmowano na podstawie daty zamieszczonej w zach. szczycie budynku, że został zbudowany w 1690 r.  (KLOSS E. i in., str.88) Budynek był zapewne starszy i jako budowla murowana istniał już w 1563 r, gdy dokonywano podziału spadku po Mateuszu Gierałtowskim. W 1690 r. dokonano zapewne przebudowy i renowacji obiektu. Z pewnością kolejną przebudowę przeprowadzono w 2 poł. XVIII w. lub na przełomie XVIII i XIX w, gdy założono na budynku dach mansardowy, jaki istniał do jego zniszczenia. Nie miał on żadnych wyrazistych cech stylowych. Elewacje z zewnątrz pokrywały proste tynki bez żadnych podziałów czy artykulacji, natomiast budynek obiegał gzyms koronujący (SIEMKO 2023 s.102-103).

W dawnym opisie zwrócono uwagę na bardzo grube mury. Wnętrza przykrywały sklepienia kolebkowe z lunetami a pod białymi tynkami miały się znajdować stare malowidła na ścianach i sklepieniu. (POGARELL 1934) Podział wnętrz nie jest znany.

Typ budowli

Była to siedziba rycerska, nizinna, regularna. Zbudowana być może w XVI w., przebudowana w 1690 r. i końcem XVIII w. Brak wiadomości i śladów urządzeń obronnych.

Opracowania naukowe

@book{kloss_bau_1943,

title = {Die Bau- und Kunstdenkm\"{a}ler des Kreises Tost-Gleiwitz},

author = {E. Kloss and H. Rode and E. Stepf and H. Eberle},

year  = {1943},

date = {1943-01-01},

urldate = {1943-01-01},

address = {Breslau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{KZS07/05,

title = {KZS VII/5 = Powiat gliwicki. Katalog zabytk\'{o}w sztuki w Polsce, tom VII, wojew\'{o}dztwo katowickie, zeszyt 5},

author = {E. Dwornik-Gutowska and M. Gutowski and M. Kutrzebianka},

year  = {1966},

date = {1966-01-01},

urldate = {1966-01-01},

address = {Warszawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{Siemko2023,

title = {Zamki na G\'{o}rnym \'{S}l\k{a}sku},

author = {P. Siemko},

year  = {2023},

date = {2023-01-01},

urldate = {2023-01-01},

address = {Katowice},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@collection{\ssCDS06,

title = {CDS VI = Codex Diplomaticus Silesiae, Registrum St. Wenceslai, Bd. VI},

author = {6 CDS},

editor = {W. Wattenbach and C. Gr\"{u}nhagen},

year  = {1865},

date = {1865-01-01},

urldate = {1865-01-01},

booktitle = {Registrum St. Wenceslai},

volume = {VI},

address = {Breslau},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@collection{\ssCDS14,

title = {CDS XIV = Codex Diplomaticus Silesiae, Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Bd. XIV},

author = {14 CDS},

editor = {H. Markgraf and W. Schulte},

year  = {1889},

date = {1889-01-01},

urldate = {1889-01-01},

publisher = {Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis},

address = {Breslau},

note = {tak\.{z}e skr\'{o}towo jako LfeV; Lf; LF},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

Ilustracje