Lipinki, st. 7 (gm. Sława), motte

Przynależność administracyjna

Obecna: Lipinki (Linden, Kr. Glogau, MBl. 2337), gm. Sława, pow. wschowski, woj. lubuskie; stan. nr 1, AZP 7/64-19

Przynależność historyczna: księstwo głogowskie

Lokalizacja

Na naturalnym wyniesieniu otoczonym z trzech stron łąkami, ok. 0,15 km na SE od zabudowań wsi

Wybór źródeł do dziejów miejscowości i dóbr ziemskich:

• 1462 – Zygfryd von Kottwitz, dziedziczny pan w Lipinkach (AAWr., DpkG, 25.02.1462)
• 1514-1515 – Jan von Kottwitz von Lindaw (AAWr., DpkG, 06.08.1514; CDS, XXIV, s. 82)
• 1524-1537 – Anna Kottwitz, wdowa po Janie, posiadała zabezpieczoną na dobrach w Lipinkach i sąsiednim Marcinkowie oprawę (CDS, XXIV, s. 84)
• 1526 – Antoni von Kottwitz z Lipinek (CDS, XXVIII, s. 5)
• 1543 – Franciszek Rime przejął od gwarantów Kaspra von Kottwitz dobra swojej żony w Lipinkach i Marcinkowie (CDS, XXVIII, s. 5)
• 1557 – starosta głogowski przekazał Janowi von Nebelschütz dobra w Lipinkach (CDS XXVIII, s. 5)
• 1558 – Jan von Nebelschütz uzyskał od rodziny Burkersdorfów ich prawa w Lipinkach i folwark w Marcinkowie (CDS, XXVIII, s. 5)
• 1637 – układ między rodzeństwem Nebelschützów w sprawie dóbr w Glinicy, Lipinkach i Marcinkowie (CDS, XXVIII, s. 6)

Opis obiektu

Dwór na kopcu zachował się w postaci nasypu, założonego na planie koła o średnicy u podstawy około 45 metrów, u góry 32 metry i wysokości 2,3 metra. Kopiec otacza fosa o szerokości 6-8 metrów, a także prawdopodobnie wał zewnętrzny, którego pozostałości są słabo widoczne. Badania sondażowe przeprowadzone na obiekcie w 2008 roku wykazały, że średniowieczna siedziba pańska została zbudowana na naturalnym wyniesieniu, wokół którego wykopano fosę. Brzegi kopca wzmocniono konstrukcją drewnianą, składającą się z co najmniej dwóch wieńców belek sosnowych o średnicach 0,35-0,40 metra, ułożonych u podnóża stożka, równolegle do fosy. Belki te były stabilizowane pionowo wbitymi czworobocznymi słupami dębowymi o grubości 0,25-0,30 metra. Wyniki analiz dendrochronologicznych wskazują, że konstrukcja ta powstała w latach 20./30. XV wieku.

Dodatkowym elementem obronnym prawdopodobnie był rodzaj parkanu, którego relikty czytelne były w postaci pasma dołków posłupowych, zarejestrowanych mniej więcej w połowie wysokości stoku kopca. Do jej budowy użyto zaostrzonych kołków o średnicach 6-14 cm. Konstrukcje drewniane wzmacniające podnóże stożka przekrywała warstwa ciemnobrunatnej próchnicy, przemieszanej ze ścinkami drewna, zawierająca bogaty materiał zabytkowy.

W kolejnej fazie użytkowej, datowanej na schyłek XVI wieku, założenie uległo gruntownej przebudowie. W celu powiększenia powierzchni użytkowej, przy wewnętrznej krawędzi fosy gęsto nabito pale, na których zbudowano rodzaj suchego muru z dużych głazów narzutowych, spajanych gliną. Wnętrze wypełniono warstwą spiaszczonej gliny o miąższości 0,6-0,9 metra. Równolegle na majdanie z kamieni narzutowych i fragmentów cegieł wzniesiono fundamenty pod co najmniej dwa budynki murowane. Prawdopodobnie przez pewien czas budynki dworu pozostały nieotynkowane, co potwierdza odsłonięta jama wypełniona wapnem, stratygraficznie młodsza od warstwy kulturowej związanej z tymi obiektami. W tej warstwie kulturowej odkryto bogaty materiał zabytkowy, w tym zespół miskowatych i płytowych kafli piecowych.

Podczas badań sondażowych pozyskano liczne fragmenty ceramiki, fragmenty dwóch drewnianych mis klepkowych, kłódkę, grot włóczni i strzały łuku, okucie brązowe, kafle i rury piecowe, kościane szydło, fragment kościanego grzebienia. Na podstawie wyników badań dendrochronologicznych próbek drewna oraz zabytków ruchomych obiekt datowany jest na pierwszą tercję XV wieku – XV/XVI wieku, a także na drugą połowę XVI-XVIII wieku.

Mapy

Zdjęcia

Wzmianki konkretnie o tym obiekcie

Kowalenko 1938, s. 245; Lewczuk 1993, s. 477; Lewczuk 2001, s. 164; Demidziuk 2000, s. 121; Nowakowski 2004, s. 55-56; Nowakowski 2008, s. 498-499; Nowakowski 2014, s. 29; Nowakowski 2017, s. 347-348

@book{Demidziuk2000,

title = {Archiwalia do archeologii dawnego obszaru Kreis Glogau},

author = {K. Demidziuk},

year  = {2000},

date = {2000-01-01},

urldate = {2000-01-01},

volume = {4},

address = {G\log\'{o}w},

series = {G\logowskie Zeszyty Naukowe},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@book{kowalenko_grody_1938,

title = {Grody i osadnictwo grodowe Wielkopolski wczesnohistorycznej (od VII do XII wieku)},

author = {W. Kowalenko},

year  = {1938},

date = {1938-01-01},

urldate = {1938-01-01},

pages = {179},

address = {Pozna\'{n}},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@article{lewczuk_grodziska_1993,

title = {Grodziska wojew\'{o}dztwa zielonog\'{o}rskiego \textendash nowo odkryte i zweryfikowane pozytywnie w czasie akcji AZP w latach 1980-1991},

author = {K. Lewczuk},

year  = {1993},

date = {1993-01-01},

urldate = {1993-01-01},

journal = {\'{S}l\k{a}skie Sprawozdania Archeologiczne},

volume = {34},

pages = {475},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@article{Lewczuk2001,

title = {Perspektywy bada\'{n} nad p\'{o}\'{z}nym \'{s}redniowieczem i okresem wczesnonowo\.{z}ytnym w po\ludniowej cz\k{e}\'{s}ci \'{S}rodkowego Nadodrza},

author = {J. Lewczuk},

year  = {2001},

date = {2001-01-01},

urldate = {2001-01-01},

journal = {Silesia Antiqua},

volume = {42},

pages = {149\textendash176},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {article}

}

@book{nowakowski_siedziby_2008,

title = {Siedziby ksi\k{a}\.{z}\k{e}ce i rycerskie ksi\k{e}stwa g\logowskiego w \'{s}redniowieczu},

author = {D. Nowakowski},

year  = {2008},

date = {2008-01-01},

urldate = {2008-01-01},

pages = {424-431},

address = {Wroc\law},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@inbook{Nowakowski2004,

title = {S\lawa i jej okolice w pradziejach i \'{s}redniowieczu},

author = {D. Nowakowski},

editor = {W. Strzy\.{z}ewski},

year  = {2004},

date = {2004-01-01},

urldate = {2004-01-01},

booktitle = {S\lawa. Zarys dziej\'{o}w},

pages = {35-66},

address = {S\lawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {inbook}

}

@inbook{Nowakowski2014,

title = {Od wczesno\'{s}redniowiecznego grodu do miasta lokacyjnego. Rozw\'{o}j struktur osadniczych w okolicach S\lawy w \'{s}redniowieczu},

author = {D. Nowakowski},

editor = {A. R\"{o}sler},

year  = {2014},

date = {2014-01-01},

booktitle = {Siedem wyk\lad\'{o}w na siedem wiek\'{o}w S\lawy (Zeszyt historyczny)},

pages = {19\textendash38},

address = {S\lawa},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {inbook}

}

@book{Nowakowski2017,

title = {\'{S}l\k{a}skie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne},

author = {Dominik Nowakowski},

year  = {2017},

date = {2017-01-01},

urldate = {2017-01-01},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {book}

}

@collection{\ssCDS28,

title = {CDS XXVIII = Codex Diplomaticus Silesiae, Die Inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. Kreis und Stadt Glogau, Bd. XXVIII},

author = {Konrad Wutke},

year  = {1915},

date = {1915-01-01},

urldate = {1915-01-01},

address = {Breslau},

note = {Inv. Glog. },

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {collection}

}

@bachelorthesis{β24CDS,

title = {CDS XXIV = Codex Diplomaticus Silesiae, Die Inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. Die Kreise Gr\"{u}nberg und Freistadt, Bd. XXIV},

editor = {Konrad Wutke},

year  = {1908},

date = {1908-01-01},

urldate = {1908-01-01},

key = {Inv. Gr\"{u}nb},

note = {Inv. Gr\"{u}nb.},

keywords = {},

pubstate = {published},

tppubtype = {bachelorthesis}

}