Zamek w Skoczowie

Zamek położony był na płaskim terenie w dolinie rzeki Wisły, w rejonie kościoła parafialnego w Skoczowie. Pierwszy zamek miał być budowlą drewnianą i dopiero w 1591 r. miała powstać w formie murowanej. To wydaje się mało przekonujące, ale z uwagi na to, że obiekt nie istnieje a na jego miejscu nie prowadzono żadnych badań, nie można tego zweryfikować. Zamek nie zachował się – ostatni budynek rozebrano w 1938 r.

Lokalizacja	woj. śląskie, pow. cieszyński, miasto Skoczów
Współrzędne	49.802139 N, 18.788917 E
Obszar AZP	108-45
Chronologia	pełne średniowiecze, późne średniowiecze, nowożytność
Autor	Piotr Siemko
Data udostępnienia	10.06.202

SKOCZÓW, panorama miasta Skoczowa zza Wisły sporządzona przez F.B. Wernera w 1734 roku (Topographia…) – na prawo od wieży kościelnej widoczna wieża zamku

SKOCZÓW, panorama miasta Skoczowa sporządzona przez F.B. Wernera w 1734 roku (w Topographia …) – na prawo od wieży kościelnej widoczna wieża zamkuSKOCZÓW, panorama miasta Skoczowa sporządzona przez F.B. Wernera w 1734 roku (w Topographia …) – na prawo od wieży kościelnej widoczna wieża zamku

SKOCZÓW, panorama miasta Skoczowa zza Wisły sporządzona przez F.B. Wernera w 1734 roku (Topographia…) – na prawo od wieży kościelnej widoczna wieża zamkuSKOCZÓW, panorama miasta Skoczowa zza Wisły sporządzona przez F.B. Wernera w 1734 roku (Topographia…) – na prawo od wieży kościelnej widoczna wieża zamku

SKOCZÓW, plan centrum Skoczowa – na wschód od kościoła zaznaczono zamek - nr 2 (Neumann)SKOCZÓW, plan centrum Skoczowa – na wschód od kościoła zaznaczono zamek - nr 2 (Neumann)

SKOCZÓW, zamek od strony płd.-wsch (pocztówka wysłana w 1938 r. zb. P. SiemkoSKOCZÓW, zamek od strony płd.-wsch (pocztówka wysłana w 1938 r. zb. P. Siemko, Katalog Zamków i Dworów Obronnych Śląska [https://zamki.pwr.edu.pl/]. Licencja: CC BY-SA 4.0 [https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/])

SKOCZÓW, zamek (łamany dach) widoczny za kościołem (pocztówka, przed 1904 – fragment, zb. P. Siemko)SKOCZÓW, zamek (łamany dach) widoczny za kościołem (pocztówka, przed 1904 – fragment, zb. P. Siemko, Katalog Zamków i Dworów Obronnych Śląska [https://zamki.pwr.edu.pl/]. Licencja: CC BY-SA 4.0 [https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/])

SKOCZÓW, zamek skoczowski od północnego-zachodu (Paweł Steller, drzeworyt, 1934 zb. P. Siemko)SKOCZÓW, zamek skoczowski od północnego-zachodu (Paweł Steller, drzeworyt, 1934 zb. P. Siemko)

SKOCZÓW, plan zamku po pożarze w 1713 r. sporządzony w 1714 r.SKOCZÓW, plan zamku po pożarze w 1713 r. sporządzony w 1714 r. (Zemsky archiv v Opave, Kralovsky urad Opava, kart. 282, inv.č. 493)

Jak cytować?

Siemko, Piotr. Zamek w Skoczowie, Katalog Zamków i Dworów Obronnych Śląska [https://zamki.pwr.edu.pl/zamek-w-skoczowie/], Licencja: CC BY-NC 4.0 [https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/]. Data dostępu: 22.04.2025.

Zdjęcia, ryciny, ilustracje, plany, przekroje, etc. – jak w podpisach

Opis

Przynależność administracyjna

Obecna: miasto gminne, pow. cieszyński, woj. śląskie

Historyczna: księstwo cieszyńskie

Lokalizacja i stan zachowania obiektu

Zamek położony był na płaskim terenie w dolinie rzeki Wisły, w rejonie kościoła parafialnego w Skoczowie. Zamek nie zachował się – ostatni budynek rozebrano w 1938 r.

Topomonastyka

1238 – de Goczow (WANTUŁA, s. 19-20)
1327 – Zchotschow (CDS 6, reg. 382)
1650 – Skotzaw i Sckozau (MERIAN)
1704 – Skotzovia i Skotzuff (HENELIUS, s. 514)
1689 – Skotzow (LUCAE, s. 666)
1704 – Dkorischaw, Zorsharv, Dzorschaw (SCHICKFUß s. 511)

Dzieje własności dóbr ziemskich i obiektu na podstawie przyczynków źródłowych

Dobra skoczowskie od chwili powstania księstwa cieszyńskiego (1290) do śmierci żony ostatniego Piasta z linii cieszyńskiej Elżbiety Lukrecji w 1653 r. należały do książąt cieszyńskich z wyjątkiem okresu:

1573-1589 – Gothard von Logau
1589-1592 – Mateusz i Jerzy Logau (NEUMANN, str.45-46)
1653-1918 – dobra Habsburgów, przy czym od 1828 r. objął księstwo cieszyńskie arcyksiążę Karol, tworząc oddzielną linię.

Zamek wymieniono w dokumentach po raz pierwszy w 1327 r. Spłonął w wielkim pożarze miasta w 1470 r. po czym go odbudowano i spłonął kolejny raz w 1531 r. Budowa murowanego zamku za czasów rodziny von Logau w 1591 r. W 1689 r. wzmiankowany stary zamek lub dwór. (SIEMKO 2023, s. 207-208)

Historia budowlana obiektu

Pierwszy zamek miał być budowlą drewnianą i dopiero w 1591 r. miała powstać w formie murowanej. To wydaje się mało przekonujące, ale z uwagi na to, że obiekt nie istnieje a na jego miejscu nie prowadzono żadnych badań, nie można tego zweryfikować. (BISZORSKI 1993, s. 353-357)

Do czasu zburzenia składał się z dwóch obiektów. Główna budowla zamkowa – korpus zbudowany był na planie prostokąta o dwóch kondygnacjach naziemnych, murowanych, zwieńczonych łamanym dachem. Taką formę uzyskał po pożarach w XVIII w (1713). (NEUMANN, s. 61)

Do narożnika płd-zach dostawione było skrzydło będące pozostałością zabudowań otaczających dziedziniec. Korpus był budynkiem trzytraktowym z szeroką sienią na osi środkowej. Pomieszczenia parteru miały sklepienia od strony płd. Pozostałe pomieszczenia, w tym na piętrze miały stropy. Na piętrze od strony płd istniał wykusz mieszczący pierwotnie latrynę. Zabudowania zamkowe były pierwotnie większe, bowiem zamykały dziedziniec zamku niemal z czterech stron. Do wspomnianego skrzydła przylegało prostopadle skrzydło frontowe mieszczące bramę o murach grubszych od pozostałych murów tego skrzydła. Po stronie płn-wsch wznosił się budynek będący pozornym skrzydłem, gdyż zamykał dziedziniec z tej strony, ale nie był połączony z żadnym innym budynkiem. W jego murach wyróżnia się kwadratowe w planie pomieszczenia o grubych murach, które z pewnością mieści się w wieży zamkowej.

Co prawda z żadnych przekazów nie wynika, aby zamek zamek miał wieżę poza sporządzoną przez F.B. Wernera panoramą Skoczowa, na której zamieścił jej wizerunek obok kościoła. Analizę założenia zamku w Skoczowie można było podjąć jedynie na opublikowanych planach budowli z 1714 i 1902 roku. (SIEMKO 2023, s. 208)

Typ obiektu

Zamek książęcy, nizinny, nieregularny, otoczony fosą i wałem z wieżą na planie kwadratu. Zbudowany w XIV w., jako murowany rzekomo w 1591 r. Budynek mieszkalny na planie prostokąta, dwukondygnacyjny ze sklepionymi pomieszczeniami na parterze.