Obiekt obronny w Wilkowie, o wymiarach około 38×60 m i usytuowany na skraju ostrej skarpy, stanowi cenną pozostałość kolonizacji z drugiej połowy XIII–początku XIV wieku. Źródłowe dokumenty potwierdzają, że teren należał pierwotnie do panów z Wierzbnej. Jego dzieje wpisują się w burzliwą historię administracyjną regionu.
| Lokalizacja | woj. dolnośląskie, pow. świdnicki, gm. Świdnica |
|---|---|
| Współrzędne | 50.874353, 16.52841 |
| Obszar AZP | 85-24 |
| Chronologia | pełne średniowiecze, późne średniowiecze |
| Autorzy | Artur Boguszewicz, Dagmara Adamska |
| Data udostępnienia | 03.02.2025 |
Jak cytować?
Zdjęcia, ryciny, ilustracje, plany, przekroje etc. – jak w podpisach
Opis
Przynależność administracyjna i toponomastyka
- księstwo śląskie do 1247
- księstwo wrocławskie 1247–1290
- księstwo fürstenberskie 1291–1321
- księstwo świdnickie 1321–1741
- dystrykt świdnicki/Weichbild Schweidnitz 1247–1741
- Kreis Schweidnitz 1741–1945
- województwo wrocławskie 1945–1975
- województwo wałbrzyskie 1975–1998
Wybór źródeł do dziejów miejscowości
- 1266–1285 – Szymon z Wierzbnej z Wilkowa i jego syn Stefan (SUb V, nr 251, Cetwiński 1982, s. 183–184, 190)
- 1285 – dokument Stefana i Szymona z Wierzbnej wystawiony w Wilkowie (SUb V, nr 251)
- 1307–1308 – dobra Wierzbnów (RS 2951, 2984, 3019)
- 1316–1318 – Henryk z Wilkowa (RS 3590, 3711, 3847, 3851)
- 1317 – Albert z Wilkowa (RS 3684)
- 1318 – Herman z Wilkowa (RS 3755, 3854, 3858)
- 1332 – dobra Rudigera Haugwitza (RS 5110)
- 1367–1407 – dobra Jarosława i Zygfryda Schwenkfeldów (LANDBUCH, I, nr 174, 845; II, nr 14, 339, 620, 1134; III, nr 563, 613, 698, 778, 865, 933, 945, 1245, 1311)
- 1392 – młyn Sachenkirchów w Wilkowie (APWr, DmSch, nr 677/Fach XXVIII, nr 10)
- 1406 – dobra Henryka Rohnaua (LANDBUCH III, nr 1755, 1796)
- 1407 – dobra braci Wacława i Marcina Reibnitzów (APWr, Rep. 55, nr 87)
- 1425 – Fryderyk Zedlitz z Wilkowa, posiadacz lasu koło Wilkowa (APWr, DmSch, nr 681–682/Fach XXVIII, nr 14–15)
- 1425 – Katarzyna, córka Jakuba Sachenkirch i jej syn Jerzy – dobra w Wilkowie, w tym młyn (APWr, DmSch, nr 683/Fach XXVIII, nr 16)
- 1494 – spór między plebanem z Pszenna a Mikołajem Wilhelmem ze Świdnicy i jego żoną Jadwiga o zaległości w płaceniu czynszu z Wilkowa (AAWr, DCh, sygn. 29.01.1494)
Kontekst przestrzenny, rozplanowanie, stan zachowania obiektu
Założenie obronne zlokalizowane jest na skraju skarpy ostro opadającej do dna doliny. Obiekt został częściowo naruszony przez niewielki kamieniołom granitu. Ufortyfikowany od strony wierzchowiny wałem odcinkowym oraz fosą, całość przybiera formę zbliżoną do czworoboku o wymiarach 38 × 60 m. W obrębie terenu chronionego przez wał widoczne są ślady gruzu budowlanego z zaprawą wapienną, a oprócz miejscowego granitu – fragmenty cegieł. Na terenie obiektu odkryto ceramikę pradziejową oraz wczesno- i późnośredniowieczną; prospekcja potwierdziła znaleziska o cechach kolonizacyjnych charakterystycznych dla drugiej połowy XIII – początku XIV wieku.
Dzieje własności dóbr ziemskich i obiektu na podstawie przyczynków źródłowych
Wilków należał do panów z Wierzbnej. W 1285 roku Szymon z Wierzbnej wystawił dokument, który uwierzytelnił pieczęcią z napisem SIGILIUM SIMONE DE WILCOV.
Literatura
Wzmianki konkretnie o tym obiekcie: Kaletynowie, Lodowski 1968, s. 150-151; Nowakowski 2017, s. 459; Wójcik 2018, s. 845-846.
Rycerstwo śląskie do końca XIII w.: biogramy i rodowody Book
Wrocław, 1982.
Panowie z Wierzbnej. Studium genealogiczne Book
Kraków, 2006.
Grodziska wczesnośredniowieczne województwa wrocławskiego Book
Wrocław, 1968.
Śląskie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne Book
2017.
CDS VII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesischen Geschichte, Bd. VII Collection
Breslau, 1903.
CDS XVI = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1301-1315, Bd. XVI Collection
Breslau, 1892, (używany również skrót 'RS' lub 'RSIV').
CDS XVIII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1316-1326, Bd. XVIII Collection
Breslau, 1898, (używany również skrót 'RS' lub 'RS V').
CDS XXII = Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1327-1333, Bd. XXII Collection
Breslau, 1903, (używany również skrót 'RS').
LANDBUCH I = Landbuch księstw świdnickiego i jaworskiego, tom I: 1366-1376 Collection
Poznań, 2000.
LANDBUCH II = Landbuch księstw świdnickiego i jaworskiego, tom II: 1385-1395 Collection
Poznań, 2004.
LANDBUCH III = Landbuch księstw świdnickiego i jaworskiego, tom III: 1396-1407 Collection
Poznań, 2007.
SUb V = Schlesisches Urkundenbuch. Tom V: 1282-1290 Collection
Köln-Weimar-Wien, 1993.
Pieczęcie rycerstwa śląskiego w dobie przedhusyckiej Book
Kraków – Wrocław, 2018.
Ilustracje
Mapy i plany
Fotografie
